Ένα βήμα πιο κοντά φέρνει η Ευρωπαϊκή Ένωση τις τεκτονικές αλλαγές στη νομοθεσία που αφορά τους εργαζόμενους σε πλατφόρμες σχετικές με delivery ή μεταφορές και αποτελούν αντικείμενο συζήτησης το τελευταίο διάστημα.
Συγκεκριμένα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα κράτη μέλη της ΕΕ προχώρησαν σε προσωρινή συμφωνία για μια νέα νομοθεσία που θα έχει ως σκοπό να ενισχύσει τα δικαιώματα εκατομμυρίων εργαζομένων σε ψηφιακές πλατφόρμες όπως η Uber ή η Deliveroo.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, οι συγκεκριμένες αλλαγές αναμένεται να επηρεάσουν τουλάχιστον 5,5 εκατομμύρια εργαζόμενους στις πλατφόρμες οι οποίοι θεωρούνται αδίκως «ανεξάρτητοι εργαζόμενοι» ή συνεργάτες, αντί για μισθωτοί υπάλληλοι.
Σε περίπτωση που το Συμβούλιο της ΕΕ και το κοινοβούλιο υπερψηφίσουν την συμφωνία αυτή, τα κράτη μέλη θα πρέπει εντός δύο ετών να ενσωματώσουν τους νέους κανόνες. Ανάμεσα στις αλλαγές που προβλέπονται, περιλαμβάνεται ο επαναπροσδιορισμός ως μισθωτών πλέον, εκατομμυρίων ανθρώπων που σήμερα θεωρούνται ανεξάρτητοι εργαζόμενοι, αλλαγή που θα βελτιώσει την κοινωνική προστασία τους. Σήμερα, μεταξύ των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης οι διαφορές στη νομοθεσία σχετικά με τις πλατφόρμες διανομών είναι μεγάλες. Πλέον, επιχειρείται η εφαρμογή κοινών κανόνων εντός ΕΕ, οι οποίοι θα καθορίζουν το αν οι διανομείς γευμάτων ή οι οδηγοί οχημάτων προς ενοικίαση VTC (Voiture de transport avec chauffeur) θα πρέπει να θεωρούνται μισθωτοί στις μεγάλες ψηφιακές πλατφόρμες που εργάζονται.
«Οι οδηγοί και οι διανομείς θα αποκτήσουν τα κοινωνικά δικαιώματα που δικαιούνται» ενώ «οι πλατφόρμες θα αποκομίσουν νομική ασφάλεια», τόνισε χαρακτηριστικά ο Ευρωπαίος Επίτροπος Νίκολας Σμιτ, ο οποίος είναι και ο δημιουργός του σχεδίου ρύθμισης που παρουσιάστηκε τον Δεκέμβριο του 2021. Τα τελευταία δύο χρόνια το συγκεκριμένο κείμενο αποτέλεσε τη βάση των διαπραγματεύσεων που ξεκίνησαν μεταξύ της Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Τελικά, μετά από σκληρές «μάχες», ανακοίνωσαν ότι κατάφεραν να επιτύχουν μια πολιτική συμφωνία, η οποία σε κάθε περίπτωση οφείλει να εγκριθεί επίσημα από τους ευρωβουλευτές στην ολομέλεια και από το Συμβούλιο της ΕΕ που εκπροσωπεί τα κράτη μέλη.
Τα κριτήρια που ορίζουν την εργασιακή σχέση με τις ψηφιακές πλατφόρμες
Στην προσωρινή συμφωνία αναφέρεται ένας απλός κανόνας που καθορίζει την εργασιακή σχέση των ατόμων με τις ψηφιακές πλατφόρμες.
Συγκεκριμένα, θεσπίζονται 5 κριτήρια και σε περίπτωση που πληρούνται τουλάχιστον δύο από αυτά, η πλατφόρμα θα «θεωρείται» εργοδότης και θα υπόκειται στις υποχρεώσεις που απορρέουν από το εργατικό δίκαιο (ελάχιστος μισθός, χρόνος εργασίας, αποζημίωση ασθενείας, πρότυπα ασφάλειας) και υπαγορεύονται από τη νομοθεσία της χώρας.
Τα πέντε κριτήρια είναι τα ακόλουθα:
-τα επίπεδα αποδοχών να καθορίζονται από την πλατφόρμα,
– η πλατφόρμα να επιβλέπει από απόσταση τις παροχές προς αυτούς,
– να μη δίνεται από την πλατφόρμα η δυνατότητα στους υπαλλήλους της να επιλέξουν τα ωράριά τους ή να αρνηθούν αποστολές,
-να επιβάλλει στους εργαζόμενους να φοράνε στολή
– να απαγορεύει σε αυτούς να εργάζονται σε άλλες επιχειρήσεις.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κριτήρια αυτά δεν είναι «αποκλειστικά» και προσφέρεται στα κράτη μέλη η δυνατότητα να προσθέσουν και νέα στον συγκεκριμένο κατάλογο. Το τεκμήριο της μισθωτής εργασίας μπορεί να ζητηθεί από τον εργαζόμενο, από τους εκπροσώπους του και από τις αρμόδιες αρχές με δική τους πρωτοβουλία. Αν η πλατφόρμα αμφισβητήσει ότι υφίσταται τέτοιου είδους εργασιακή σχέση, αναλαμβάνει και την ευθύνη να αποδείξει ότι όντως ισχύει το καθεστώς ανεξάρτητου εργαζόμενου προκειμένου να ανατρέψει την απόφαση.
Οι πρώτες αντιδράσεις από τις πλατφόρμες και τους εργαζόμενους
Όπως ήταν λογικό, άμεσα υπήρξαν οι πρώτες αντιδράσεις τόσο από τις επιχειρήσεις του τομέα, όσο και από τους εργαζόμενούς τους.
Οι πρώτες, υποστήριξαν ότι οι ίδιοι οι εργαζόμενοι είναι εκείνοι που ζητάνε, στην πλειονότητά τους, να υπάγονται σε ανεξάρτητο καθεστώς, ενώ πρόσθεσαν ότι η αναπόφευκτη αύξηση του λειτουργικού κόστους θα έχει αρνητικές συνέπειες στην απασχόληση.
Χαρακτηριστικά είναι τα λόγια του εκπροσώπου της Uber, o οποίος, σχολιάζοντας τις εξελίξεις, τόνισε ότι :«Παραμένουμε δεσμευμένοι στην Ευρώπη και θα συνεχίσουμε να τασσόμαστε υπέρ ενός μοντέλου που δίνει στους εργαζομένους των πλατφορμών αυτό που λένε πως θέλουν: την ανεξαρτησία, πλεονεκτήματα και την ευελιξία». Ακόμα, εξέφρασε την ελπίδα πως το κείμενο θα επιφέρει «νομική σαφήνεια».
Πάντως παρά το γεγονός ότι οι εργαζόμενοι παρουσιάζονται σαν να είναι εκείνοι που επιθυμούν να εργάζονται ως ανεξάρτητοι συνεργάτες, η αλήθεια είναι ότι οι κινητοποιήσεις του κλάδου τους για καλύτερες αμοιβές και εργασιακές συνθήκες είναι συχνό φαινόμενο. Ακόμα, δεν είναι λίγες οι φορές που επιχειρήσεις του συγκεκριμένου κλάδου οδηγήθηκαν στα δικαστήρια, τόσο στην Ευρώπη όσο και στον υπόλοιπο κόσμο, με βασικό αντικείμενο την κοινωνική ασφάλιση των εργαζομένων τους.
Σε κάθε περίπτωση, πρόκειται για ένα ευαίσθητο θέμα, αφού όντως ελλοχεύει ο κίνδυνος οι πλατφόρμες παράδοσης να αποφασίσουν να προβούν σε περικοπές, εξαιτίας του αυστηρότερου νομοθετικού πλαισίου. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Ισπανίας, με την Deliveroo να αποχωρεί από τη χώρα, κι άλλες πλατφόρμες να μειώνουν τις δραστηριότητές τους, ως αποτέλεσμα της ψήφισης ενός παρόμοιου νόμου πριν περίπου δύο χρόνια.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Όπως είναι λογικό, αν τελικά η προσωρινή απόφαση εγκριθεί και τεθεί προς εφαρμογή, και η χώρα μας δε θα μείνει ανεπηρέαστη από τις εξελίξεις.
Στην Ελλάδα, τη δεδομένη στιγμή, δύο είναι οι πλατφόρμες που κυριαρχούν στην αγορά, και συγκεκριμένα η e-food και η Wolt.
Πάμε να δούμε το εργασιακό και μισθολογικό καθεστώς που ισχύει σήμερα στους δύο μεγάλους «παίκτες» του κλάδου.
Ε-food: Δύο μοντέλα συνεργασίας
Στην επικαιρότητα για τους λάθος λόγους είχε βρεθεί τον Σεπτέμβριο του 2021 η e-food, όταν είχε διαρρεύσει μήνυμα το οποίο στάλθηκε σε μερίδα εργαζομένων της και με το οποίο τους καλούσε να μετατραπούν οικειοθελώς σε freelancer και να βγουν από το καθεστώς της απασχόλησης με σύμβαση. Όπως μάλιστα αναφερόταν χαρακτηριστικά, η εταιρεία υπογράμμιζε πως σε περίπτωση μη συμφωνίας, «δεν υπάρχει δυνατότητα ανανέωσης της υπάρχουσας σύμβασης», με λίγα λόγια ο εργαζόμενος θα βρισκόταν στην πόρτα της εξόδου.
Τότε η εταιρεία έσπευσε να κάνει λόγο για «λανθασμένη διατύπωση», τονίζοντας ότι αυτή «δεν εκφράζει τη φιλοσοφία και τη κουλτούρα της εταιρείας και σε καμία περίπτωση δεν ήταν εκβιαστική».
Σήμερα ο στόλος του ξεπερνάει σήμερα τους 3.500 διανομείς και, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχουν 7.000 αιτήσεις που έχουν προστεθεί την τελευταία χρονιά, ενώ κατά μέσο όρο προστίθενται περίπου 1.500 αιτήσεις τον μήνα.
Αυτή τη στιγμή βρίσκονται σε εφαρμογή δύο μοντέλα εργασίας. Το πρώτο αφορά τη μόνιμη, μισθωτή σχέση εργασίας και το δεύτερο, στο οποίο υπάγεται η πλειοψηφία των εργαζομένων, την συνεργατική σχέση εργασίας (ελεύθεροι επαγγελματίες).
Και στις δύο κατηγορίες εργαζομένων η εταιρεία προσφέρει πακέτο παροχών που προβλέπει εξοπλισμό που περιλαμβάνει κράνος μηχανής, αδιάβροχο, αντανακλαστικό γιλέκο, χειμερινό μπουφάν, γάντια, κουτί διανομής, ιμάντα, θερμόσακο για ροφήματα, powerbank και βάση κινητού καθώς και κάρτα καταθέσεων συνολικού κόστους 400 ευρώ. Παράλληλα, όλοι οι οδηγοί έχουν πρόσβαση στην ειδική πλατφόρμα, efood riders academy, για εξατομικευμένη εκπαίδευση στον τομέα της ασφαλούς οδήγησης, ενώ παρέχεται ιδιωτική ασφάλεια στους μισθωτούς εργαζόμενους,
Με βάση την πολιτική που ακολουθείται ένας υπάλληλος πλήρους απασχόλησης 8ώρου μπορεί να ξεπεράσει τα 1.350 ευρώ μεικτά, ενώ η μέση αμοιβή διαμορφώνεται στα 1.000 ευρώ και περιέχει μισθό, επίδομα μηχανής, υπερωρίες, διατακτική τροφίμων και χιλιομετρική αποζημίωση.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αναφορά γίνεται για 14 μισθούς ετησίως μαζί με τις προσαυξήσεις και παροχές όπως ιδιωτική ασφάλεια στην Groupama, αποζημίωση δίκυκλου, παροχή 0,10 ευρώ ανά χιλιόμετρο για καύσιμα, διατακτικές τροφίμων, κουπόνια efood, εξοπλισμό, αποκλειστικές προσφορές σε συγκεκριμένα συνεργαζόμενα καταστήματα και κατανομή του συνόλου των tips.
Για τους ελεύθερους επαγγελματίες, που αποτελούν και την πλειοψηφία, η μέση αμοιβή ξεπερνάει τα 9 ευρώ την ώρα χωρίς να συμπεριλαμβάνονται τα tips και ο φόρος. Μάλιστα, κύκλοι κοντά στην εταιρεία υποστηρίζουν ότι για ορισμένους διανομείς οι απολαβές ξεπερνούν τις 3.000 ευρώ μηνιαίως.
Σημειώνεται ότι στο «πακέτο» που προσφέρεται στους ελεύθερους επαγγελματίες, περιλαμβάνονται οι απολαβές ανά παράδοση και ανά απόσταση, η ελεύθερη επιλογή ωραρίου και έργου, η καταβολή του συνόλου του tip μέσω της εφαρμογής, όπως επίσης οι αποκλειστικές προσφορές σε συνεργαζόμενα καταστήματα, ο εξοπλισμός και η εκπαίδευση ασφαλούς οδήγησης.
Wolt: Αποκλειστικά συνεργατικό μοντέλο
Και η Wolt βρέθηκε αντιμέτωπη με αντιδράσεις εργαζομένων της, οι οποίοι διαφωνούσαν με τον νέο τρόπο υπολογισμού της αμοιβής του που ισχύει από τον Φεβρουάριο του 2023.
Από την πλευρά της η εταιρεία υποστήριξε ότι μετά τις αλλαγές η μέση αμοιβή ανά ώρα, εμφανίζεται αυξημένη κατά 5,2% σε σχέση με πέρυσι την ίδια περίοδο, φτάνοντας τον Μάρτιο του 2023 τα €8,40.
Η εταιρεία λειτουργεί αποκλειστικά με το συνεργατικό μοντέλο (δεν υπάρχουν δηλαδή μισθωτοί οδηγοί), ενώ, όπως σημειώνει, «έχει δώσει τη δυνατότητα σε περισσότερους από 8.000 διανομείς να αποκτήσουν εισόδημα».
Αναφορικά με το θέμα της ασφάλειας των διανομέων, η εταιρεία παρέχει δωρεάν επιπλέον πρόγραμμα ιδιωτικής ασφάλισης σε περίπτωση ατυχήματος, προς όλους τους συνεργαζόμενους διανομείς, ήδη από τον Απρίλιο του 2021. Επιπρόσθετα παρέχεται εξοπλισμός ασφαλείας σε κάθε συνεργαζόμενο διανομέα, όπως προβλέπεται από την ισχύουσα νομοθεσία.
Σε κάθε περίπτωση γίνεται αντιληπτό ότι και οι δύο πλατφόρμες, σε περίπτωση που τελικά ψηφιστεί και εφαρμοστεί η συγκεκριμένη νομοθεσία, θα επηρεαστούν από τις αλλαγές, ενώ μένει να φανεί ο τρόπος που θα επιλέξουν να αντιδράσουν.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
