Μία μεγάλη απόφαση έλαβε ο κατασκευαστικός γίγαντας 3M αλλάζοντας για πάντα την βιομηχανία παραγωγής υλικών. Συγκεκριμένα, ο κολοσσός ανακοίνωσε πως θα σταματήσει να παράγει αλλά και να χρησιμοποιεί μερικά από τα πιο επιβλαβή υλικά στον κόσμο, τα PFAS.
Για να καταλάβουμε την αξία αυτής της απόφασης χρειάζεται να αντιληφθούμε τι είναι τα PFAS. Πρόκειται για τις υπερφθοριωμένες αλκυλιωμένες ουσίες, εν συντομία PFAS, οι οποίες περιλαμβάνουν πάνω από 4.700 χημικές ουσίες, που χρησιμοποιούνται ευρέως και συσσωρεύονται με την πάροδο του χρόνου στους ανθρώπους και στο περιβάλλον.
Οι ουσίες αυτές είναι γνωστές και ως «παντοτινά χημικά» καθώς είναι εξαιρετικά ανθεκτικές, όταν βρίσκονται στο περιβάλλον και στους ζωικούς και ανθρώπινους οργανισμούς. Τα PFAS βρίσκονται μεταξύ άλλων σε αντικολλητικά σκεύη, υλικά συσκευασίας τροφίμων, αδιάβροχα καλύμματα ρούχων, επίπλων, χαλιών, προϊόντα προσωπικής περιποίησης, καλλυντικά, πυροσβεστικούς αφρούς, fast food, κρέας, ψάρια και οστρακοειδή, κάποια είδη καφέ και τσαγιού, επεξεργασμένα τρόφιμα (όπως τα ποπ κορν μικροκυμάτων) και δημητριακά με λίγες φυτικές και πολλά λιπαρά. Λόγω της ευρείας χρήσης τους, αυτές οι χημικές ουσίες εντοπίζονται πλέον στο νερό, το έδαφος, στον αέρα του σπιτιού και στο αίμα μας. Υπάρχουν σχεδόν σε κάθε μέρος του πλανήτη, συμπεριλαμβανομένων των παγετώνων της Αρκτικής και των θαλάσσιων θηλαστικών. Με λίγα λόγια, βρίσκονται παντού.
Η αμερικανική Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος (EPA) αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση εξέδωσαν πρόσφατα νέες προειδοποιήσεις σχετικά με τον κίνδυνο στο πόσιμο νερό ακόμη και όταν τα PFAS βρίσκονται πολύ χαμηλά επίπεδα. Μόλις εκτεθούμε σε PFAS, οι χημικές ουσίες παραμένουν στο σώμα για μεγάλο χρονικό διάστημα -μήνες έως χρόνια, ανάλογα με τη χημική ένωση των ουσιών και την έκθεση σ΄αυτήν- και μπορούν να συσσωρευτούν με την πάροδο του χρόνου.
Μάλιστα, έρευνα της American Chemical Society έδειξε πως τα PFAS σχετίζονται με μια ποικιλία δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία, όπως στη νόσο του θυρεοειδούς, την αυξημένη χοληστερόλη, τη βλάβη του ήπατος και τον καρκίνο των νεφρών και των όρχεων. Με υψηλό βαθμό βεβαιότητας τα PFAS επηρεάζουν επίσης τα έμβρυα αυξάνοντας την πιθανότητα να γεννηθούν με χαμηλότερο βάρος γέννησης και να ανταποκρίνονται λιγότερο αποτελεσματικά στα εμβόλια, ενώ βλάπτουν την ανάπτυξη των μαστικών αδένων των γυναικών, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει δυσμενώς την ικανότητα θηλασμού της μητέρας. Η έρευνα βρήκε επίσης στοιχεία ότι τα PFAS μπορούν να συμβάλλουν σε μια σειρά από άλλες διαταραχές, όπως φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, μειωμένη γονιμότητα, καρκίνο του μαστού και αυξημένη πιθανότητα αποβολής και εμφάνισης υψηλής αρτηριακής πίεσης και προεκλαμψίας κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Στο πλαίσιο αυτό, η εταιρεία 3M, μία από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο, η οποία παράγει προϊόντα που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία και στην καθημερινή ζωή, που διαθέτει ένα μεγάλο χαρτοφυλάκιο προϊόντων, μεταξύ των οποίων είναι είναι τα Post-Its, Scotch-Brite, Nexcare και Future, ανακοίνωσε ότι θα σταματήσει να παράγει χημικά μέχρι το τέλος του 2025 κάνοντας το μεγάλο βήμα στην καταπολέμηση της χρήσης των “παντοτινών ουσιών”. Βέβαια, η εταιρεία δήλωσε ότι θα τηρήσει τις τρέχουσες παραγγελίες και πως σχεδιάζει επίσης να καταργήσει σταδιακά τη χρήση των ουσιών αυτών στα δικά της προϊόντα μέχρι το τέλος της ίδιας χρονιάς. Μάλιστα, ανέφερε ότι αυτή τη στιγμή εισπράττει περίπου 1,3 δισεκατομμύρια δολάρια από πωλήσεις χημικών που παρασκευάζει. Το ποσό αυτό αποτελεί λιγότερο από το 5% των συνολικών εσόδων της.
Βέβαια, η 3Μ δεν είναι ο μόνος όμιλος που δεσμεύεται να εφαρμόσει στρατηγικές κατά των PFAS. Τα τελευταία χρόνια, ένας αυξανόμενος αριθμός μεγάλων εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των McDonald’s και Burger King, βρετανικών σούπερ μάρκετ, όπως η Asda και η Co-op, και brand μόδας έχουν δεσμευτεί να καταργήσουν σταδιακά τη χρήση των ανάλογων χημικών. Η McDonald’s, για παράδειγμα, έχει επισημάνει ότι θα αφαιρέσει τα χημικά από τις συσκευασίες fast food μέχρι το 2025.
Λίγες εταιρείες, όμως, έχουν καταφέρει να εξαλείψουν εντελώς τα χημικά, ενώ πολλές είναι εκείνες που δεν έχουν δοκιμάσει καν. Μάλιστα, σχεδόν και οι 30 μεγάλες αμερικανικές μάρκες ένδυσης και υποδημάτων (Levi Strauss & Co., Victoria’s Secret, Ralph Lauren, Gap , American Eagle, Hollister, Abercrombie & Fitch, Michael Kors, Calvin Klein, Tommy Hilfiger, Jimmy Choo, DKNY, Andrew Marc, Coach, Kate Spade) που αξιολογήθηκαν από το μη κερδοσκοπικό National Resource Defense Council εξακολουθούν να εμπεριέχουν τα PFAS στις εφοδιαστικές αλυσίδες τους και σχεδόν τα δύο τρίτα έχουν προχωρήσει σε ουτοπικές δεσμεύσεις. Ελλείψει οποιουδήποτε κανονιστικού πλαισίου, πολλές είναι οι επιχειρήσεις που έχουν συμβιβαστεί με τις επιπτώσεις αυτών των χημικών, δίνοντας προτεραιότητα στην απόδοσή τους.
Διαβάστε επίσης: Greenwashing: οι προσπάθειες της μόδας να εξιλεωθεί μέσω των influencers
Παράλληλα, καμία από τις εταιρείες δεν θέλει να είναι αυτή που θα κάνει την αρχή, γιατί τότε οι καταναλωτές θα αντιληφθούν πραγματικά τη διαφορά και αναγκαστικά θα πρέπει να ακολουθήσουν την ίδια πρακτική για όλα τους προϊόντα, εκτοξεύοντας το κόστος. Κατά συνέπεια, και οι υπόλοιπες θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των καταναλωτών. Θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, προκαλώντας ένταση και αλλάζοντας τις ισορροπίες στον χώρο;
Μια άλλη πρόκληση είναι η εύρεση εναλλακτικών και ασφαλέστερων χημικών ουσιών που να ταιριάζουν με το PFAS όσον αφορά την απόδοση, την τιμή και την προσβασιμότητα. Σε αυτό δεν βοηθά το γεγονός ότι, μόλις πριν από λίγα χρόνια, η βιομηχανία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για τη μετάβαση σε μια μορφή PFAS που θεωρούνταν πολύ πιο ασφαλής, μέχρι που μια νέα έρευνα έδειξε το ακριβώς αντίθετο. Πιο πρόσφατες καινοτομίες μόλις φτάνουν στην αγορά και, ως επί το πλείστον, εξακολουθούν να είναι αρκετά μακριά από την εμπορική κυκλοφορία ευρείας κλίμακας. Για παράδειγμα, η πρώτη έκδοση του Gore-Tex χωρίς PFAS μόλις κυκλοφόρησε αυτή τη σεζόν, με πολλές μάρκες όπως η Adidas, η Arc’tyrex και η Patagonia να παρουσιάζουν το υλικό στις επερχόμενες συλλογές τους.
Η μετάβαση σε μια φιλική προς το περιβάλλον παραγωγή υλικών συσκευασίας θα απαιτούσε από τις ηγέτιδες δυνάμεις της τη χάραξη μιας νέας πολιτικής. Έτσι, η 3Μ κάνει την αρχή σε μία περίοδο που και οι καταναλωτές αρχίζουν να δείχνουν την προτίμησή τους σε brands που ελαχιστοποιούν το αρνητικό αποτύπωμά τους στο περιβάλλον χωρίς να παραβιάζουν τα δικαιώματα των ανθρώπων που εργάζονται γι’ αυτές.
Με πληροφορίες από BBC | Business of Fashion
Photo: EnviroForensics
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
