Το ερώτημα σχετικά με το ποια απόχρωση δέρματος emoji να χρησιμοποιήσουν, προφανώς έχει προκύψει στο μυαλό πολλών χρηστών των social media από το 2015, όταν η Unicode Consortium -που θέτει πρότυπα για την κωδικοποίηση χαρακτήρων σε συστήματα λογισμικού σε όλο τον κόσμο- παρουσίασε μια σειρά από εναλλακτικές επιλογές δερματικών τόνων. Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου για το Twitter, μάλιστα, επιβεβαίωσε ότι οι πιο χλωμοί τόνοι δέρματος χρησιμοποιούνται λιγότερο συχνά και οι περισσότεροι επιλέγουν το αρχικό -αν και παράδοξο τελικά- κίτρινο χρώμα.
Δεν είναι δύσκολο να καταλάβει κανεί το γιατί. Αν και μπορεί να φαίνεται διαισθητικό να επιλέξουν τον τόνο του δέρματος που μοιάζει περισσότερο με τον δικό τους, οι περισσότεροι χρήστες ανησυχούν ότι το να τραβήξουν την προσοχή στην καταγωγή τους στέλνοντας μήνυμα με ένα ανοιχτόχρωμο emoji, μπορεί να ερμηνευθεί ως επίδειξη ή και πρόκληση. Έρευνα του περιοδικού Atlantic έδειξε ότι πολλοί φοβόντουσαν ότι το λευκό emoji παρέπεμπε στην εκδήλωση μιας “λευκής υπερηφάνειας”, με όποια μισαλλοδοξία μπορεί να φέρνει αυτή μαζί της. Οι πιο σκούροι τόνοι του δέρματος πάλι ερμηνεύονται σαν μια επιλογή απόπειρας συμμαχίας με τους μαύρους, κάτι που ερμηνεύεται ως επίσης υποκριτικό. Ας μην ξεχνάμε ότι όλος ο κόσμος έζησε στους ρυθμούς του αναβιωμένου κινήματος Black Live Matters το καλοκαίρι του 2020.
Και κάπως έτσι μένει το κίτρινο χρώμα, που φαίνεται να προσφέρει μια γενική ή ουδέτερη μορφή εικονογραφικής έκφρασης, αφού δεν απαιτεί την παραμικρή παραπομπή στην καταγωγή του χρήστη. Η Unicode εξάλλου το αποκαλεί ως “μη ανθρώπινο” τόνο δέρματος. Και έτσι είναι.
Διαβάστε ακόμα: Εάν δεν μπορείτε να το πείτε με λέξεις, πείτε το με emoji
Η ύπαρξη ενός προεπιλεγμένου τόνου δέρματος θυμίζει αναπόφευκτα την ιδέα της φυλετικής ουδετερότητας που εμφανίζεται σε τόσες πολλές ιδεολογίες για την διασφάλιση της ισότητας ή παραπέμπει στη μακροχρόνια χρήση του nude ως συνώνυμο του χρώματος του δέρματος. Το κίτρινο emoji μοιάζει σχεδόν σαν να ισχυρίζεται “δεν βλέπω την καταγωγή/ φυλή”, προβαίνοντας σε μια δήλωση μεταφυλετικής πολιτικής, στην οποία η φαινομενική επιθυμία υπέρβασης του ρατσισμού συχνά κρύβει μια πιο ύπουλη επιθυμία να αποφευχθεί οποιαδήποτε αναμέτρηση με τις ευθύνες του.
Είναι γεγονός όμως ότι το προεπιλεγμένο κίτρινο είναι ανεξίτηλα συνδεδεμένο με τους Simpsons, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν αυτόν τον τόνο αποκλειστικά για Καυκάσιους χαρακτήρες, αφού οι χαρακτήρες από άλλες φυλές, όπως ο Apu και ο Dr. Hibbert, είχαν αποχρώσεις του καφέ. Η ιδέα ενός ουδέτερου τόνου δέρματος στα emoji φαίνεται ως απόδειξη μιας πολύ οικείας εικόνας που κρύβουν όμως μια και μόνο παραδοχή: οι κίτρινες απεικονίσες σημαίνουν πάντα ένα πράγμα, το λευκό.
Υπάρχουν, αναμφισβήτητα, πιο επείγουσες μορφές φυλετικής αδικίας που αξίζουν προσοχή, ωστόσο το κίτρινο emoji είναι τελικά κάτι περισσότερο από μια ψηφιακή αυτοέκφραση. Το ίντερνετ αναδύθηκε μέσα στο πνεύμα της πολυπολιτισμικότητας της δεκαετίας του 1990 και της “πολιτικής αχρωματοψίας” που διέπεε διαφημίσεις όπως η εμβληματική της United Colors of Benetton που παρουσίαζε τρεις πανομοιότυπες ανθρώπινες καρδιές με την ένδειξη “λευκή”, “μαύρη” και “κίτρινη”. Η υπόσχεση ότι δεν θα παίζει ρόλο το χρώμα του δέρματος ήταν κεντρική στο ιδεώδες του κυβερνοπάνκ, το οποίο οραματιζόταν το διαδίκτυο ως ένα νέο σύνορο όπου οι χρήστες θα απέφευγαν την πραγματική τους ταυτότητα, θα έπαιρναν ψηφιακή μορφή και θα κρίνονταν μόνο για τις ιδέες τους, ανεξάρτητα από το πού προέρχονταν.
Το εντυπωσιακό είναι ότι αυτό το όραμα διαδόθηκε από τους λευκούς άνδρες της μεσαίας και ανώτερης τάξης που ήταν οι αρχικοί διαμορφωτές της κουλτούρας του διαδικτύου. Το ψηφιακό χάσμα των πρώτων χρόνων έδωσε στον κυβερνοχώρο μια “ασπρισμένη” προοπτική, ενώ αποτέλεσε την ευκαιρία σε πολλά chatrooms να ασχοληθούν οι χρήστες με την υιοθέτηση ειδώλων άλλων φυλών. Με στερεότυπα δηλαδή. Σαν αυτά που επικρατούν και σήμερα με την επικράτηση του ψηφιακού blackfacecosplay στο TikTok.
Η ποικιλομορφία των emoji όμως αποτελεί μια σιωπηρή παραδοχή ότι οι χρήστες δεν είναι κάτι αόριστο, αλλά πραγματικά ανθρώπινα όντα που δεν εγκαταλείπουν τις βιωμένες εμπειρίες τους όταν βρίσκονται στο ίντερνετ και τα social media. Μια πιο προσεκτική ματιά στην ιστορία των επιλογών emoji, ωστόσο, αποκαλύπτει μια πιο περίπλοκη πραγματικότητα και υπογραμμίζει τις ανισορροπίες που εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη και μέσα στους τεχνολογικούς κολοσσούς.
Πριν η Unicode, η Apple και η Google εισαγάγουν εναλλακτικούς τόνους δέρματος, οι χρήστες iPhone σε όλο τον κόσμο μπορούσαν να κατεβάσουν emoji διαφορετικών αποχρώσεων δέρματος μέσω της εφαρμογής iDiversicons, που σχεδιάστηκε και δημιουργήθηκε από μια μαύρη γυναίκα με το όνομα Katrina Parrot. Η εφαρμογή τράβηξε το ενδιαφέρον τόσο της Unicode όσο και της Apple, και παρόλο που η Parrot συναντήθηκε με στελέχη και των δύο εταιρειών, τελικά εισήγαγαν τις δικές τους παλέτες τόνου δέρματος χωρίς να της προσφέρουν αποζημίωση ή να της αποδώσουν τα εύσημα. Ως αποτέλεσμα η Parrot μήνυσε την Apple για παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων.
Διαβάστε ακόμα: Οι μαύροι υπάλληλοι της Google δεν είναι αρκετά «Googly» για τον κολοσσό
Μπορεί η ενσωμάτωση των εναλλακτικών τόνων δέρματος να κόστισε σε αυτές τις εταιρείες πολύ λίγο, έγιναν δέκτες όμως αυστηρής κριτικής για το λανσάρισμά τους ως υποκριτικές ή ως “καθρεφτάκια στους ιθαγενείς”. Οι περισσότερες επιλογές για αυτοέκφραση είναι ένα αδιαμφισβήτητο κοινωνικό αγαθό, ωστόσο όσο πιο εύκολα αυτές κερδίζουν επαίνους από τις εταιρείες τόσο περισότερο συγκαλύπτουν τους πιο ύπουλους τρόπους με τους οποίους οι τεχνολογίες τους επηρεάζουν δυσανάλογα τις περιθωριοποιημένες κοινότητες.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση των Big Tech που το 2020 έσπευσαν να δημοσιεύσουν μηνύματα για την υποστήριξη του κινήματος Black Lives Matter, ενώ συνέχιζαν να έχουν κέρδος από τις συνεργασίες τους με το αστυνομικό κράτος. Οι βελτιώσεις στις τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου συνέχισαν να εστιάζουν στην αναγνώριση μαύρων και σκουρόχρομων προσώπων, για να χρησιμοποιηθούν στην επιτήρηση σε ήδη υπεραστυνομημένες γειτονιές ιδιαίτερα στις αμερικανικές πολιτείες.
Η χρήση των emojis εκτοξεύτηκε τη δεκαετία του 2010. Με την ενσωμάτωσή τους σε εφαρμογές άμεσων μηνυμάτων, όπως το Slack, το Microsoft Teams, το Viber και το Skype, αυτή η εικονογραφική γλώσσα έγινε ένας ακόμη πιο δημοφιλής τρόπος επικοινωνίας. Κι όμως. Οι διαφορετικοί δερματικοί τόνοι στα emoji αποδεικνύονται ανεπαρκείς για τους πιο προφανείς λόγους: παρά το εύρος τους, δεν θα καταφέρουν ποτέ να αποτυπώσουν την πολυπλοκότητα της ατομικής ταυτότητας κάθε χρήστη. Τα δύσκολα διλήμματα ταυτότητας και αυτοέκφρασης που έχουν εδώ και δεκαετίες όλοι οι διαφορετικοί χρήστες στην πραγματική ζωή τους, μεταφέρονται πια και στο διαδίκτυο. Και οι εναλλακτικοί δερματικοί τόνοι στα emojis δεν βοηθούν στην επίλυσή τους.
Με πληροφορίες από Wired
Photo: Unsplash
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
