Μόλις πριν από μια δεκαετία, οι μεγαλύτερες μάρκες της βιομηχανίας της μόδας δεσμεύτηκαν να σταματήσουν να χρησιμοποιούν επιβλαβείς χημικές ουσίες. Η υπόσχεση αυτή δόθηκε κατόπιν της δημοσίευσης της έκθεσης της Greenpeace, που αποκάλυψε τα ροζ ποτάμια από τις βαφές και τις χημικές απορροές της βιομηχανίας.
Οι δεσμεύσεις των εταιρειών αφορούσαν 11 από τις πιο επικίνδυνες χημικές ομάδες που χρησιμοποιούνται στη βιομηχανία, μεταξύ των οποίων μια ιδιαίτερα επιβλαβής κατηγορία τοξικών ουσιών που δεν διασπώνται ποτέ και έχουν συνδεθεί με σοβαρούς κινδύνους για την υγεία από αναπαραγωγικά προβλήματα έως την εμφάνιση καρκίνου. Οι γνωστές ως υπερφθοροαλκύλιο και πολυφθοροαλκυλικές ουσίες ή αλλιώς PFAS χρησιμοποιούνται σε διάφορα στάδια της παραγωγής, όπως τη μετατροπή των συνηθισμένων υφασμάτων σε υφάσματα ανθεκτικά στο νερό, τους λεκέδες, το λάδι και ακόμη και το τσαλάκωμα.
Εκείνη την εποχή, η ανησυχία αυξήθηκε πραγματικά για τα PFAS που θεωρούνταν τα πιο επικίνδυνα και ρυπογόνα χημικά. Ωστόσο, οι μεγάλες μάρκες συνέχισαν να χρησιμοποιούν ουσίες που συγκαταλέγονταν στην οικογένεια αυτών των χημικών, ακόμη και όταν η επιστημονική έρευνα γνωστοποίησε τους κινδύνους για την υγεία των ανθρώπων και το περιβάλλον.
Διαβάστε επίσης: Greenwashing: οι προσπάθειες της μόδας να εξιλεωθεί μέσω των influencers
Σήμερα, και ενώ λαμβάνει χώρα ακόμα η Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP27), μια νέα συγκλονιστική έκθεση του Stand.earth αποκαλύπτει ότι η βιομηχανία της μόδας δεν ακολουθεί τους στόχους της για την προστασία του περιβάλλοντος. Αντιθέτως, είναι ίσως ένας από τους πιο ρυπογόνους κλάδους, καθώς είναι υπεύθυνη για ένα μεγάλο ποσοστό των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, το 85% του συνόλου των υφασμάτων καταλήγει κάθε χρόνο στα σκουπίδια, ενισχύοντας περαιτέρω τις αρνητικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις της. Υπολογίζεται, μάλιστα, ότι εάν συνεχιστεί η παρούσα κατάσταση θα είναι υπεύθυνη για την αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2 βαθμούς έως το 2050.
Μία από τις αιτίες αυτής της μόλυνσης προέρχεται από τη χρήση αυτών των PFAS, που συνεχίζουν να βρίσκονται σε μια σειρά από αθλητικά, σε ενδύματα όπως παλτό και μπουφάν, καθώς και άλλα είδη ενδυμάτων. Brands, όπως η Patagonia και η Canada Goose, τα χρησιμοποιούν σε αδιάβροχα και εμφανίζονται στη διαδικασία κατασκευής για υφάσματα υψηλής απόδοσης Gore-Tex.
Η απομάκρυνσή τους αποτελεί μια πρόκληση-μαμούθ για ολόκληρη τη βιομηχανία. Ωστόσο, τα σκάνδαλα σχετικά με την πρόκληση προβλημάτων υγείας σε άλλους τομείς όπου χρησιμοποιούνται ευρέως επικαλύψεις PFAS, όπως είναι τα μαγειρικά σκεύη, έχουν ευαισθητοποιήσει το κοινό για τους κινδύνους που συνδέονται με αυτή τη χημική ομάδα και έχουν προκαλέσει αυστηρότερους κανονισμούς που θα αναγκάσουν τη βιομηχανία της μόδας να αναλάβει δράση.
Έτσι, στα τέλη του περασμένου Σεπτεμβρίου, η Καλιφόρνια ψήφισε νόμο σχετικά με την απαγόρευση των ουσιών αυτών κατά την διαδικασία της κατασκευής και τις πωλήσεις ενδυμάτων έως το 2025. Παρόμοια νομοθεσία εξετάζεται σε πολιτείες όπως το Μέιν, την Ουάσιγκτον και τη Νέα Υόρκη. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης επιδιώκουν να εφαρμόσουν σαρωτικές απαγορεύσεις στα PFAS σε μια σειρά τομέων, συμπεριλαμβανομένων των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων.
Αυτές είναι από τις πρώτες νομοθετικές πρωτοβουλίες πάνω στο ζήτημα. Γιατί μέχρι τώρα, οι προσπάθειες για την εξάλειψη των PFAS βασίζονταν εξ ολοκλήρου στις ίδιες τις μάρκες. Λίγες εταιρείες, όμως, έχουν καταφέρει να εξαλείψουν εντελώς τα χημικά και πολλές δεν έχουν δοκιμάσει καν. Μάλιστα, σχεδόν και οι 30 μεγάλες αμερικανικές μάρκες ένδυσης και υποδημάτων (Levi Strauss & Co., Victoria’s Secret, Ralph Lauren, Gap Inc., American Eagle, Hollister, Abercrombie & Fitch, Michael Kors, Calvin Klein, Tommy Hilfiger, Jimmy Choo, DKNY, Andrew Marc, Coach, Kate Spade) που αξιολογήθηκαν από το μη κερδοσκοπικό National Resource Defense Council εξακολουθούν να εμπεριέχουν τα PFAS στις εφοδιαστικές αλυσίδες τους και σχεδόν τα δύο τρίτα έχουν δώσει ουτοπικές δεσμεύσεις. Ελλείψει οποιουδήποτε κανονιστικού πλαισίου, πολλές είναι οι επιχειρήσεις που έχουν συμβιβαστεί με τις επιπτώσεις αυτών των χημικών, δίνοντας προτεραιότητα στην απόδοσή τους.
Παράλληλα, καμία από τις εταιρείες δεν θέλει να είναι αυτή που θα κάνει την αρχή, γιατί τότε οι καταναλωτές θα αντιληφθούν πραγματικά τη διαφορά και αναγκαστικά θα πρέπει να ακολουθήσουν την ίδια πρακτική για όλα τους προϊόντα, εκτοξεύοντας το κόστος. Κατά συνέπεια, και οι υπόλοιπες θα πρέπει να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους, ώστε να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις των καταναλωτών. Συνεπώς, θα ανοίξει ο ασκός του Αιόλου, προκαλώντας ένταση και αλλάζοντας τις ισορροπίες στον χώρο.
Μια άλλη πρόκληση είναι η εύρεση εναλλακτικών και ασφαλέστερων χημικών ουσιών που να ταιριάζουν με το PFAS όσον αφορά την απόδοση, την τιμή και την προσβασιμότητα. Σε αυτό δεν βοηθά το γεγονός ότι, μόλις πριν από λίγα χρόνια, η βιομηχανία κατέβαλε μεγάλη προσπάθεια για τη μετάβαση σε μια μορφή PFAS που θεωρούνταν πολύ πιο ασφαλής, μέχρι που μια νέα έρευνα έδειξε το ακριβώς αντίθετο. Πιο πρόσφατες καινοτομίες μόλις φτάνουν στην αγορά και, ως επί το πλείστον, εξακολουθούν να είναι αρκετά μακριά από την εμπορική κυκλοφορία ευρείας κλίμακας. Για παράδειγμα, η πρώτη έκδοση του Gore-Tex χωρίς PFAS μόλις κυκλοφόρησε αυτή τη σεζόν, με πολλές μάρκες όπως η Adidas, η Arc’tyrex και η Patagonia να παρουσιάζουν το υλικό στις επερχόμενες συλλογές τους.
Αυτό το είδος ανάπτυξης θα αποτελέσει μια ώθηση για μάρκες όπως η Burton Snowboards, η οποία εξάλειψε το PFAS από το 84% των αδιάβροχων προϊόντων στην τελευταία της κολλεξιόν. Στόχος της είναι να φτάσει το 100% έως το 2025, αλλά η εύρεση κατάλληλων εναλλακτικών λύσεων για πιο ανθεκτικό και υψηλής απόδοσης εξοπλισμό έχει αποδειχθεί δύσκολη.
Ορισμένες μάρκες σημειώνουν πρόοδο προβαίνοντας σε αλλαγές των σχεδίων των προϊόντων τους. Η Canada Goose, για παράδειγμα, πειραματίζεται με φινιρίσματα χωρίς φθόριο, όπως σιλικόνη και κερί παραφίνης, με σκοπό τη σταδιακή κατάργηση των PFAS μέχρι το τέλος του επόμενου έτους.
Ωστόσο, πολλοί διστάζουν να ρισκάρουν σε δαπανηρές νέες επιλογές. Η ευκολία των PFAS και τα ευρεία πλεονεκτήματα απόδοσης δημιουργούν μια ιδιαίτερη πρόκληση, χωρίς να είναι διαθέσιμη μια και μόνη λύση που να ταιριάζει σε όλους.
Οι νομοθετικές πράξεις θα μπορούσαν επιτέλους να “ξεκλειδώσουν” ορισμένα από τα εμπόδια που καθυστερούν την αλλαγή. Κάθε brand που δραστηριοποιείται στην Καλιφόρνια, μια μεγάλη καταναλωτική αγορά με Α.Ε.Π. που συναγωνίζεται τη Γερμανία, έχει μόλις δύο χρόνια για να βρει πώς να φτιάξει προϊόντα χωρίς PFAS. Παρόμοια μέτρα αναμένεται να ληφθούν και σε άλλες πολιτείες, αν όχι σε ομοσπονδιακό επίπεδο, στο εγγύς μέλλον.
Η μετάβαση σε μια φιλική προς το περιβάλλον βιομηχανία της μόδας θα απαιτούσε από τις ηγέτιδες δυνάμεις της τη χάραξη μιας νέας πολιτικής. Εξάλλου οι καταναλωτές αρχίζουν να δείχνουν την προτίμησή τους σε fashion brands που ελαχιστοποιούν το αρνητικό αποτύπωμά τους στο περιβάλλον χωρίς να παραβιάζουν τα δικαιώματα των ανθρώπων που εργάζονται γι’ αυτές.
Με πληροφορίες από Business of Fashion | NRDC | Fast Company
Photo: EnviroForensics
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
