Τα convenience stores είναι η απάντηση;

Μετά από σχεδιασμό αρκετών ετών η My Market, μία από τις μεγάλες αλυσίδες που δεν είχε αναπτύξει τα λεγόμενα convenience stores (καταστήματα γειτονιάς ή καταστήματα ευκολίας) εισέρχεται πλέον στην κατηγορία με στόχο να δημιουργήσει σε βάθος δεκαετίας ένα δίκτυο 280 σημείων σε όλη την Ελλάδα, εντός των αστικών ιστών μεγάλων πόλεων. Μετά το πιλοτικό κατάστημα My Market Local που λειτουργούσε από τον Μάιο του 2021 στην Κυψέλη, τώρα πλέον διαθέτει και το πρώτο «κανονικό» κατάστημα με franchising, το Μy Market Local στην Καλλιθέα. 

Γιατί μία αλυσίδα σούπερ μάρκετ να θέλει να δραστηριοποιηθεί και στην κατηγορία της «μικρής λιανικής»; Καταρχάς, ο «καθαρός» τζίρος του κλάδου αυτού που μαζί με τα περίπτερα αριθμεί πάνω από 25.000 καταστήματα σε όλη την Ελλάδα υπολογίζεται σε 1 δισ. ευρώ, ποσό διόλου ευκαταφρόνητο. Δυνητικά όμως μπορεί να πολλαπλασιαστεί όσο στα σημεία της μικρής λιανικής προστίθενται νέες υπηρεσίες και προϊόντα καθιστώντας τα στην ουσία….πολυκαταστήματα και εστιατόρια μαζί.

Πολλά από αυτά ήδη σερβίρουν καφέ και άλλα ροφήματα, ενώ κάποια μετά τα σνακς (σάντουιτς κλπ.) ετοιμάζονται να διαθέτουν και έτοιμα γεύματα. Το μοντέλο αυτό ακολουθούν όχι μόνο τα Kiosky’s, που εδώ κι ένα χρόνο έχουν περάσει στον έλεγχο της Delivery Hero (ομίλου στον οποίο ανήκει η efood) αλλά και άλλες αλυσίδες, όπως τα Today Stores και τα Yes Stores με έδρα τη Θεσσαλονίκη και επέκταση σε άλλες πόλεις της βόρειας Ελλάδας.

Δεύτερον, με σχεδόν όλες τις μεγάλες αλυσίδες να έχουν αναπτύξει δίκτυο convenience stores, η My Market σε καμία περίπτωση δεν ήθελε να υστερεί. H ΑΒ Βασιλόπουλος είναι η αλυσίδα με το μεγαλύτερο δίκτυο convenience stores (203 σημεία πώλησης), τα AB Shop & Go που λειτουργούν είτε σε γειτονιές των πόλεων είτε σε πρατήρια καυσίμων. 

Μικρά καταστήματα, που τηρούν όμως το ωράριο των μεγάλων και δεν λειτουργούν αργά ή τις Κυριακές, διαθέτει και η «Σκλαβενίτης» (πρόκειται για τα 57 freshmarket), ενώ πολύ σημαντικό δίκτυο με 201 καταστήματα έχει και η «Μασούτης» με την επωνυμία express market. Αρκετά από αυτά, αναλόγως της περιοχής στην οποία βρίσκονται, αλλά και της εποχής, λειτουργούν με διευρυμένο ωράριο, δηλαδή παραμένουν ανοιχτά μέχρι τις 11.30 το βράδυ και είναι ανοιχτά και τις Κυριακές. Μέσω franchising αναπτύσσει μίνι μάρκετ η ΑΝΕΔΗΚ Κρητικός, καθώς και η MARKET IN (με την επωνυμία economy market). 

Η πλέον «καθαρόαιμη» αλυσίδα convenience stores από το 2004 είναι η OK! Anytime Markets με δίκτυο 131 καταστημάτων, τα οποία αναπτύσσονται μέσω franchising, και λειτουργούν όλες τις ημέρες μέχρι τις 11 το βράδυ. 

Η πανδημία και τα lockdown με τις απαγορεύσεις μετακινήσεων αποτέλεσαν ευκαιρία ανάπτυξης στη μικρή λιανική με τους καταναλωτές να «ανακαλύπτουν» ξανά τα εκσυγχρονισμένα σε πολλές περιπτώσεις μίνι μάρκετ και ψιλικατζίδικα της γειτονιάς, τα οποία εν μέρει έγιναν και τόπος συνάντησης. Έτσι, παρά το γεγονός ότι το 2020 σε σύγκριση με το 2008 ο αριθμός των μίνι μάρκετ και εν γένει των λεγόμενων «καταστημάτων ευκολίας» (convenience stores) είχε μειωθεί κατά περίπου 23% και των περιπτέρων κατά 50%, οι καταναλωτές τα επισκέπτονται πλέον πιο συχνά σε σχέση με το πρόσφατο παρελθόν, κάτι που καθιστά τη μικρή λιανική ελκυστική στους επενδυτές, είτε αυτοί πρόκειται για αλυσίδες σούπερ μάρκετ είτε πρόκειται για εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο λεγόμενο quick commerce, όπως ο γερμανικός όμιλος Delivery Hero. 

Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το 2021 η εταιρεία NielsenIQ ενώ προ κορωνοϊού ένα 14% (όσων επισκέπτονται τη μικρή λιανική) πήγαινε από 2-5 φορές την εβδομάδα σε μίνι μάρκετ, το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σε 24%. Στο περίπτερο πηγαίνει 2-5 φορές την εβδομάδα το 25% έναντι 15% προ κορωνοϊού, στα καταστήματα ψιλικών το ποσοστό είναι τώρα 22% έναντι 14% προ πανδημίας. 

Ένας άλλος λόγος που δείχνει ότι υπάρχει μεγάλη προοπτική ανάπτυξης στη μικρή λιανική είναι ότι οι καταναλωτές αναζητούν όλο και περισσότερα προϊόντα στα μίνι μάρκετ. Σύμφωνα με έρευνα της IRI οι κατηγορίες προϊόντων όπου σημειώνει υψηλές επιδόσεις η μικρή λιανική είναι τα ενεργειακά ποτά με τα σούπερ μάρκετ να έχουν μερίδιο μόνο 19,7%, ο έτοιμος προς κατανάλωση καφές (μερίδιο μικρής λιανικής 65,3%), τα παγωτά, οι τσίχλες και φυσικά τα προϊόντα καπνού. Τα στοιχεία της έρευνας της IRI δείχνουν ωστόσο ότι οι καταναλωτές αρχίζουν και αναζητούν και προμηθεύονται τελικά και άλλα προϊόντα από τη μικρή λιανική, όπως απορρυπαντικά, χαρτικά, προϊόντα απολύμανσης, κατεψυγμένα τρόφιμα, αλλά και προϊόντα διατροφής για παιδιά. 

Βεβαίως σε περιόδους πληθωριστικών πιέσεων το μεγάλο στοίχημα για τη μικρή λιανική είναι να διαθέτει τα προϊόντα σε ανταγωνιστικές τιμές σε σύγκριση με τα μεγάλα σούπερ μάρκετ. Κάτι, πάντως, που είναι εφικτό στις περιπτώσεις των convenience stores που ανήκουν σε δίκτυο μεγάλων αλυσίδων και ενδεχομένως η προμήθεια των προϊόντων μπορεί να γίνει κεντρικά. 

Οι νέες τάσεις

Η ανάπτυξη των convenience stores τα τελευταία χρόνια δεν αποτελεί ελληνικό φαινόμενο, αλλά παγκόσμιο. Οι νέες τάσεις που έρχονται κυρίως από τις ΗΠΑ είναι η διάθεση προϊόντων από μικρούς τοπικούς παραγωγούς, κάτι που δίνει μια ευκαιρία διαφοροποίησης στη μικρή λιανική, η ύπαρξη πολλών υπαίθριων χώρων όπου μπορεί κάποιος να απολαύσει έναν καφέ ή ένα γρήγορο γεύμα, αλλά και τα drive through μίνι μάρκετ, τα οποία στην πραγματικότητα θα μπορούσαν να υποκαταστήσουν τα περίπτερα, κατηγορία που στην Ελλάδα βρίσκεται σε φθίνουσα πορεία.