Περισσότερες από 400 εκατομμύρια θέσεις πλήρους απασχόλησης χάθηκαν σε ολόκληρο τον κόσμο εξαιτίας της πανδημίας, σύμφωνα με τη Διεθνή Οργάνωση Εργασίας (International Labour Organization – ILO) του ΟΗΕ και είναι δύσκολο να ειπωθεί αν, πότε και σε ποιο βαθμό θα αναπληρωθούν αυτές οι θέσεις, καθώς από τη μία οι κυβερνήσεις προσπαθούν να διαχειριστούν την οικονομική κρίση, αφετέρου η πληθώρα των startups που δημιουργήθηκαν τα τελευταία δύο χρόνια έχουν δημιουργήσει μια νέα τάση προσλήψεων, που όμως μάλλον δεν αρκεί.
Εκτός από τις δουλειές που χάθηκαν, πολλοί εργαζόμενοι επίσης παραιτήθηκαν, αναζητώντας καλύτερες συνθήκες και μεγαλύτερη ικανοποίηση από τη δουλειά τους, σε μια έκφανση των νέων τάσεων που επικρατούν πλέον σε ένα ρευστό περιβάλλον εργασίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, εμφανίζονται νέες πλατφόρμες που αναδεικνύουν την άνοδο της «οικονομίας του πάθους» (passion economy), καθώς χρησιμοποιούνται ως το μέσο για να κεφαλαιοποιήσουν οι άνθρωποι το πάθος τους, αυτό που αγαπούν να κάνουν.
Τι είναι η οικονομία του πάθους;
Φαίνεται ότι η «οικονομία του πάθους» είναι το επόμενο βήμα της gig economy – ή καλύτερα, η gig economy άνοιξε τον δρόμο για την άνοδο της οικονομίας του πάθους. Αυτό ισχυρίζεται η έκθεση της εταιρείας venture capital Andreessen Horowitz, που βρήκε ότι το μοντέλο της Uber άνοιξε τον δρόμο σε μικρούς επιχειρηματίες να κεφαλαιοποιήσουν τη δημιουργικότητά τους και τη μοναδικότητα των ικανοτήτων τους. Είναι οι πολλοί εναλλακτικοί τρόποι, με τους οποίους μπορεί κανείς να βγάλει χρήματα, που πυροδοτεί την ουσιαστική ανάπτυξη της οικονομίας του πάθους. Οι άνθρωποι ανακαλύπτουν νέα δημιουργικά μονοπάτια και έχουν πλέον τη διάθεση να τα ακολουθήσουν, ώστε να νιώσουν ότι εκπληρώνουν έναν προσωπικό σκοπό, ότι αυτοπραγματώνονται επαγγελματικά, κάνοντας επάγγελμα το πάθος τους. Αυτές οι προοπτικές δημιουργούν νέες επαγγελματικές ευκαιρίες για τους νέους επαγγελματίες.
Διαβάστε ακόμα: Έρευνα | Οι εργαζόμενοι εξ αποστάσεως είναι 20% ευτυχέστεροι
WORK FOR MORE
Η συμβολή της gig οικονομίας σε αυτό – με όλα τα αρνητικά των μεγάλων πλατφορμών – ήταν ότι έδειξε ότι τα μεγάλα κεφάλαια μπορούν να γίνουν προσιτά σε μια επιχειρηματικότητα που αφορά εργασίες που απευθύνονται σε οποιαδήποτε πτυχή της καθημερινότητας, ενώ, παράλληλα, η συμβολή της τεχνολογίας καθιστά ουσιαστικά τα πάντα εφικτά.
Η οικονομία του πάθους μοιάζει να συμφιλιώνει δύο έννοιες που ανέκαθεν θεωρούνταν ασύμβατες: τη δημιουργικότητα και την παραγωγικότητα. Αν ήθελε κανείς να εκφράσει τη δημιουργικότητά του, το πιθανότερο ήταν ότι θα συναντούσε δυσκολίες επιβίωσης. Η gig οικονομία το άλλαξε αυτό, δίνοντας την ευκαιρία στους εργαζομένους της να χρησιμοποιήσουν πιο δημιουργικούς τρόπους για να ενισχύσουν το εισόδημά τους. Μεγάλο ποσοστό εργαζομένων μπορούν να απασχοληθούν, εκτός του ωραρίου της σταθερής τους δουλειάς, με εργασίες που είναι το «πάθος» τους, προσφέροντας τις υπηρεσίες τους μέσα από gig πλατφόρμες.
Creators, influencers, επενδυτές, κάνουν πλέον επαγγελματικές επιλογές με διαφορετικά κριτήρια από τους γονείς τους και αυτές οι επιλογές θα έχουν οπωσδήποτε αντίκτυπο στη διαμόρφωση του άμεσου εργασιακού μέλλοντος. Είναι χαρακτηριστικό ότι, συμφωνα με το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ, το 85% του είδους των εργασιών του 2030 δεν υφίσταται σήμερα. Νέα στυλ και είδη καριέρας και σταδιοδρομίας αναμένεται ότι θα ξεπηδήσουν, χάρη στην οικονομία του πάθους και τις δημιουργικές αναζητήσεις του σημερινού εργατικού δυναμικού, με σημαντική συνέπεια την αποσύνδεση της έννοιας της δουλειάς από την έννοια της θέσης εργασίας, αφού οι άνθρωποι θα προσπαθούν να πετύχουν να ζουν από τις επιδιώξεις που σχετίζονται με το πάθος τους, δημιουργώντας μια καριέρα με τους δικούς τους όρους.
Διαβάστε ακόμα: Έρευνα | τι ακριβώς θέλουν οι εργαζόμενοι από έναν εργοδότη
Βέβαια, αυτό είναι λιγότερο ιδανικό από όσο ακούγεται. Απαιτεί, εκτός από σκληρή δουλειά, πειραματισμό και την ανάγκη να βρουν τα μέλη αυτής της οικονομίας του πάθους, λύσεις σε πρακτικά ζητήματα μόνοι τους.
Ωστόσο, το ότι η gig οικονομία έδειξε σε πολλούς ότι υπάρχει δυνατότητα να κυνηγήσουν το πάθος τους, δε σημαίνει ότι οι ρίζες της ανόδου της οικονομίας του πάθους δεν είναι πολύ βαθύτερες.
Τα τελευταία χρόνια, ειδικά οι νεότερες γενιές αναζητούν έναν σκοπό στην επαγγελματική τους ενασχόληση, και όχι απλά να έχουν μια δουλειά. Θέλουν να κάνουν αυτό που τους γεμίζει, γιατί δε συμφωνούν με τον αυστηρό διαχωρισμό προσωπικής ευημερίας και επαγγελματικής ζωής. Αντιμετωπίζουν τη δουλειά τους ως ένα ακόμα μέσο που μπορεί να συμβάλει στην ευτυχία τους, και όχι απλά στην αύξηση του εισοδήματός τους. Η πανδημία, που άλλαξε τις προτεραιότητες των ανθρώπων, ανέδειξε ακόμα πιο γρήγορα αυτήν την προσέγγιση, ως κάτι που δεν είναι πια τρόπος σκέψης των νεοτέρων, αλλά μια διαφορετική στάση ζωή για όλους.
Είναι για όλους, όμως;
Ειδικοί εξηγούν ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, και ότι η σκληρή πραγματικότητα υπαγορεύει ότι το πάθος δεν είναι για όλους. Πώς μπορούν να σκεφτούν για την εκπλήρωση του δημιουργικού τους πάθους οι μη προνομιούχες κοινωνικές ομάδες που αγωνίζονται να επιβιώσουν; Οι άνθρωποι με μεγαλύτερη οικονομική ασφάλεια οπωσδήποτε βρίσκονται σε πολύ πιο προνομιακή θέση· από την άλλη, για αυτούς μπορεί να ισχύει ότι είναι αναγκασμένοι να ακολουθήσουν μια πορεία που να τους προσφέρει μεγαλύτερο κοινωνικό στάτους, παρά το πάθος τους.
Διαβάστε ακόμα: Πόση αξία έχει η διασκέδαση στη δουλειά;
Πάντως, θεωρείται σε γενικές γραμμές ότι η γενιά στην οποία ανήκει ο εργαζόμενος παίζει ρόλο, καθώς είναι πιο πιθανό οι νεότεροι, ακόμα και αν δεν ιδρύσουν μια startup, να επιδιώξουν να δουλεύουν σε μια εταιρεία με της οποίας τις αρχές να συμφωνούν, στην οποία να πιστεύουν ότι έχει νόημα να βρίσκονται.
Από την άλλη, σημειώνεται ακόμα ο κίνδυνος να πέσει ένας εργαζόμενος θύμα εκμετάλλευσης, όταν έχει γι’ αυτόν ύψιστη σημασία το να αγαπά τη δουλειά του. Σε αυτήν την περίπτωση, το πάθος του εργαζομένου είναι σαν να ανήκει στον εργοδότη, ο οποίος μπορεί να το επικαλεστεί για να φέρει όσους δεν το έχουν σε δύσκολη θέση, και να πιέζει όσους το έχουν, υποδαυλίζοντάς το και πατώντας πάνω στην αδυναμία τους.
Τελικά πόση σημασία έχει το πάθος στη δουλειά;
Θεωρητικοί που ασχολούνται με το ζήτημα, λένε ότι το πάθος δεν έχει σχέση μόνο με το είδος της δουλειάς, συνεπώς δεν μπορούμε να είμαστε αφοριστικοί ότι το να ακολουθήσει κανείς το πάθος του είναι μεν ιδανικό, αλλά και ανέφικτο αν δεν έχει λύσει κανείς το βιοποριστικό του. Είναι δυνατόν κάποιος να έχει μια δουλειά που δεν θα τον πείραζε να μην την έκανε, στην οποία είναι συνεπής επειδή του δίνει τα προς το ζην, αλλά και να φέρνει σε αυτήν κάποιες αξίες ή ικανότητες που να του προσφέρουν ικανοποίηση και πληρότητα ανάλογη με εκείνων των προνομιούχων που λένε ότι ακολουθούν το πάθος τους.
Υπό αυτήν την έννοια, το να ακολουθούν οι άνθρωποι το πάθος τους στη δουλειά, μπορεί να ιδωθεί ως μια κινητήρια δύναμη ανάπτυξης συνολικά για την εργασία στο μέλλον. Πρόκειται για μια καινούρια προσέγγιση, καθώς παραδοσιακά το να ακολουθεί κανείς το πάθος του ταυτιζόταν με οικονομική αβεβαιότητα. Πλέον, υπάρχει μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής, περισσότερες ευκαιρίες να επιλέξει κανείς αυτό που αγαπά να κάνει, και η νοοτροπία ότι αν και αρχικά μπορεί να βιώσει αβεβαιότητα, μακροπρόθεσμα η επιλογή του μπορεί να τον δικαιώσει. Γιατί, πλέον, το πάθος στη δουλειά έχει αρχίσει να αντιμετωπίζεται ως επαγγελματική αρετή.
Αρκεί οι εργαζόμενοι να είναι προσεκτικοί, γιατί η δύναμη του πάθους θα μπορούσε να επισκιάσει οτιδήποτε άλλο, επιβαρύνοντας το εργασιακό περιβάλλον: Υπάρχει δηλαδή ο κίνδυνος να θεωρηθεί ότι δεν υπάρχει λόγος να δημιουργούνται καλύτερες συνθήκες και θέσεις εργασίας, εφόσον ο εργαζόμενος είναι ήδη ικανοποιημένος που ακολουθεί το πάθος του.
Φυσικά, το πάθος δεν είναι για όλους. Ίσως το σημαντικότερο σε όλο αυτό το «παθιασμένο» επαγγελματικό κλίμα, να είναι κάτι που εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τους ίδιους τους εργαζομένους. Αν γι’ αυτούς η δουλειά είναι ένα μέσο που τους εξασφαλίζει το απαραίτητο εισόδημα για να ζήσουν άνετα τη ζωή τους χωρίς να εμπλέκονται συναισθηματικά, πρέπει να μπορούν να το κάνουν χωρίς να ντρέπονται για αυτό. Αν πάλι θέλουν να αγκαλιάσουν το πάθος τους για μια συγκεκριμένη εργασία, είναι σημαντικό να μπορούν να το κάνουν χωρίς να πέφτουν θύματα εκμετάλλευσης ή να μην αναγνωρίζεται έμπρακτα η προσφορά τους. Είναι η ύπαρξη της επιλογής που έχει σημασία. Και εφόσον πλέον υπάρχει η δυνατότητα να επιλέξει κανείς να ζει μια καθημερινότητα με πάθος, τόσο το καλύτερο.
Με πληροφορίες από WeForum και Welcome to the Jungle
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
