Η ανάλυση των ηθικών παραμέτρων της τεχνολογίας, του αντίκτυπου που έχει στον άνθρωπο και την κοινωνία, δεν είναι μια αναζήτηση που προέκυψε πρόσφατα, τώρα που βιώνουμε μια μεγάλη τεχνολογική έκρηξη, έτοιμη να μας μεταφέρει σε ένα διαφορετικό μετα-σύμπαν.
Απασχολεί εδώ και δεκαετίες την επιστημονική κοινότητα, περίπου ως ένα πεδίο της συζήτησης για την Ηθική στην Επιστήμη, που αποτελεί αναγνωρισμένο προβληματισμό, σε βαθμό που εδώ και χρόνια αποτελεί θεματική ενότητα ακόμα και στην ύλη του σχολείου, με τους μαθητές να γράφουν και σχετικές εκθέσεις.
Τώρα, όμως, που η τεχνολογία έχει τόσες εφαρμογές στη ζωή του ανθρώπου, και που εγείρονται ζητήματα που αφορούν, λόγου χάρη, τη χρήση των προσωπικών δεδομένων ή τις τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου, και ενώ οι ρυθμιστικές αρχές των χωρών προσπαθούν να ελέγξουν ή τουλάχιστον να καταστήσουν υπόλογες τις Big Τech εταιρείες για τις συνέπειες των τεχνολογιών τους, η «υπεύθυνη τεχνολογία» αναδεικνύεται σε πορεία καριέρας.
Δεν είναι μόνο η ακαδημαϊκή κοινότητα που ενδιαφέρεται να εξερευνήσει πώς η ηθική στην τεχνολογία μπορεί να λειτουργήσει ως θέση μέσα στο οργανόγραμμα μιας μεγάλης τεχνολογικής εταιρείας, είναι και το ίδιο το κοινό που έχει γίνει πολύ περισσότερο συνειδητοποιημένο όσον αφορά τα προβλήματα που συνδέονται με τις νέες τεχνολογίες. Αλλά είναι η ακαδημαϊκή κοινότητα που πρέπει να προσπαθήσει να καθορίσει τι είδους εκπαίδευση χρειάζεται ένας επαγγελματίας «ηθικής στην τεχνολογία», ώστε να οριστεί ως τέτοιος, ποιο επιστημονικό πεδίο είναι υπεύθυνο για να τον προετοιμάσει, τι είδους θέσεις θα πρέπει να κυνηγήσει, ώστε να θεωρηθεί ότι ο επαγγελματικός του δρόμος είναι αυτός, και όχι μια ακαδημαϊκή διερεύνηση που εξαντλείται στη θεωρία.
Διαβάστε ακόμα: Τι ειναι η «Τεχνολογία της Ευτυχίας» και γιατί θα απασχολήσει τις μεγάλες εταιρείες
Ειδικοί επισημαίνουν ότι, αυτήν τη στιγμή, το ζήτημα δεν είναι πώς θα προετοιμαστεί η νεά γενιά αυτών των επαγγελματιών, αλλά το ότι γεννιέται ένα νέο επάγγελμα, που είναι δύσκολο ακόμα και να οριστεί. Οι τίτλοι που δίνουν οι εταιρείες που αναζητούν τέτοιους υπαλλήλους είναι ενδεικτικές του προβληματισμού. Μήπως ο ρόλος του «στελέχους εμπιστοσύνης και ασφάλειας» εμπίπτει σε αυτήν την κατηγορία; Τι αφορά η θέση του «σχεδιασμού πολιτικής», αν όχι έναν επιστήμονα Ηθικής της Τεχνολογίας;
Υπάρχει λοιπόν ήδη μεγάλο ενδιαφέρον για ανάλογους ρόλους και αρμοδιότητες, και μάλιστα από πολλά διαφορετικά πεδία, και ο ακαδημαϊκός χώρος προσπαθεί αφενός να ξεδιαλύνει κάπως το τοπίο, αφετέρου να δώσει πρακτικές κατευθυντήριες οδηγίες και επαγγελματικό προσανατολισμό σε ανθρώπους που, πέρα από τη θεωρία, θέλουν – και υπάρχει ανάγκη – να ασκήσουν το νέο αυτό επάγγελμα που απαιτεί τις πολύπλοκες γνώσεις τους.
Στις ΗΠΑ, λόγου χάρη, υπάρχουν οργανισμοί που προσπαθούν να κάνουν τα πράγματα κάπως πιο ξεκάθαρα, αλλά και να οργανώσουν προγράμματα σπουδών που να αφορούν τον συγκεκριμένο κλάδο. Για παράδειγμα, υπό τη σκέπη του οργανισμού New America, συνεργάζονται 48 πανεπιστημιακά ιδρύματα που έχουν στα προγράμματα σπουδών τους μαθήματα σχετικά με το αντικείμενο αυτό, με ξεκάθαρο στόχο να προσεγγίσουν συστηματικά τα πιο επείγοντα ηθικά ζητήματα της τεχνολογίας και να αναγνωρίσουν τα προσόντα που απαιτούνται για να λυθούν.
Ο οργανισμός αυτός αποκαλεί το πεδίο, «Τεχνολογία Δημοσίου Συμφέροντος», ωστόσο οι ειδικοί απέχουν πολύ ακόμα από το να ορίσουν ένα κοινά αποδεκτό θεωρητικό πλαίσιο που να αποσαφηνίζει τις επιστημονικές αρχές του κλάδου. Η δυσκολία έγκειται στο ότι δεν πρόκειται για ένα πεδίο που αφορά μόνο την επιστήμη των υπολογιστών. Τα θέματα που απασχολούν τον κλάδο μπορεί να απαιτούν τη συνδρομή ενός κοινωνιολόγου, λόγου χάρη, ή κάποιου επιστήμονα από εντελώς διαφορετικό γνωστικό πεδίο. Πρέπει να καθοριστεί όμως ο τρόπος με τον οποίο θα εκπαιδεύονται αυτοί οι «Τεχνολόγοι Ηθικής».
Και, έπειτα, να καθοριστεί και ο τρόπος με τον οποίο θα βρίσκουν δουλειά. Εδώ το πρόβλημα αφορά αφενός να εντοπιστούν οι θέσεις που ταιριάζουν σε αυτούς τους νέους επαγγελματίες, αφετέρου να έρθει αυτός ο νέος κλάδος σε επαφή με τις εταιρείες, κάτι που δεν είναι τόσο απλό. Γιατί, ήδη, επιστήμονες που ασχολούνται με το ζήτημα εκφράζουν τις αμφιβολίες τους για την ειλικρίνεια των προθέσεων των εταιρειών που ανακοινώνουν τέτοιες θέσεις υπευθυνότητας και ηθικής, ενώ την επόμενη στιγμή κατηγορούνται για κρίσεις που προκάλεσαν οι ίδιες, ακριβώς λόγω έλλειψης στοιχειώδους ηθικής στη χρήση της τεχνολογίας. Για παράδειγμα, το Google ανακοίνωσε ότι θα διεύρυνε το πρόγραμμά του για την ηθική στην Τεχνητή Νοημοσύνη , αφού όμως πρώτα είχε απολύσει δύο σημαντικούς ερευνητές του, που δημοσίευσαν μια έκθσεη για ένα σημαντικό ελάττωμα στα μοντέλα γλωσσικής επεξεργασίας της εταιρείας.
Χαρακτηριστικό είναι ότι, μιλώντας στο Protocol, η καθηγήτρια του πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης Mona Sloane λέει ότι έχει πολλούς ενδοιασμούς να στείλει «τους ηθικά πεπαιδευμένους, πολυσυλλεκτικούς, εξαιρετικά ενεργητικούς φοιτητές της σε κακοποιητικά και καταπιεστικά περιβάλλοντα εργασίας», που αποδεικνύεται συχνά ότι είναι αυτές οι εταιρείες. Εν τω μεταξύ, υπάρχουν ακόμα οι φόβοι για διαπλοκή, καθώς οι μεγάλες εταιρείες συμμετέχουν σε προγράμματα εκπαίδευσης και κάνουν χορηγίες. Ήδη, σχετικά με τον μεγάλο οργανισμό New America, οι New York Times είχαν αναφέρει ότι βρισκόταν υπό την επιρροή του Google, μιας και ο πρόεδρος του οργανισμού ήταν την περίοδο της θητείας του και υψηλόβαθμο στέλεχος της μητρικής του Google, Αlphabet, η οποία μάλιστα είχε κάνει χορηγίες ύψους 21 εκατομμυρίων δολαρίων στον οργανισμό.
Είναι πολλαπλά λοιπόν τα ζητήματα που εγείρονται καθώς αυτός ο νέος επαγγελματικός κλάδος προσπαθεί να βρει την ταυτότητά του. Εν τω μεταξύ, οι νέες θέσεις εργασίας που σχετίζονται με το πεδίο μπορεί να βρίσκονται, κυριολεκτικά, παντού, από μικρές startups αφιερωμένες σε τέτοιου είδους συμβουλευτική, μέχρι σε ομάδες ερευνών μεγάλων εταιρειών που αντιμετωπίζουν σοβαρά την ευθύνη τους στον αντίκτυπο που έχουν τα προϊόντα τους.
Και υπάρχει και μεγάλο ενδιαφέρον και από τους φοιτητές, να δραστηριοποιηθούν σε αυτό το νέο γνωστικό πεδίο. Το βέβαιο είναι ότι όσο οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες συνεχίζουν να αναπτύσσουν προϊόντα ικανά να αλλάξουν τη ζωή μας, τόσο πιο απαραίτητοι θα γίνονται οι νέοι αυτοί επαγγελματίες.
Με πληροφορίες από το Protocol
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
