Η συζήτηση για το υβριδικό μοντέλο εργασίας, την ευελιξία και την εξ αποστάσεως εργασία έχει μια παράμετρο που δεν έχει ληφθεί ακόμα σοβαρά υπόψη, η οποία τώρα φαίνεται να προβληματίζει τις εταιρείες. Το ζήτημα είναι λοιπόν, πόσο μεγάλο είναι το ανθρακικό αποτύπωμα των εργαζομένων που δουλεύουν από το σπίτι τους;
Την περίοδο των lockdowns, όταν σχεδόν όλοι όσοι μπορούσαν να δουλέψουν από το σπίτι έμεναν μέσα, πολύς λόγος είχε γίνει για τη μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, από τη δραματική ελάττωση της κυκλοφορίας των αυτοκινήτων στους δρόμους, ενώ οι μεγάλες εταιρείες, με τα κλειστά τους γραφεία, μίκρυναν σημαντικά το αποτύπωμα άνθρακά τους στο περιβάλλον.
Όμως, δεν είχε ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι όλοι αυτοί οι εργαζόμενοι, για να δουλεύουν από το σπίτι, χρειάζονταν σαφώς ενέργεια, που δε θα επιβάρυνε τα οικιακά τους τιμολόγια, αν πήγαιναν στο γραφείο. Ειδικοί λένε χαρακτηριστικά ότι, ουσιαστικά, η ρύπανση δεν εξαφανίστηκε, απλώς μεταφέρθηκε αλλού. Και αν κάποιος παρατηρήσει ότι, και πάλι, εργασία εξ αποστάσεως σημαίνει σε κάθε περίπτωση λιγότερα αυτοκίνητα στους δρόμους, πρέπει να σημειωθεί ότι πολλές μεγάλες εταιρείες έχουν επενδύσει σε βιοκλιματικά κτίρια, χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, φωτοβολταϊκά στις ταράτσες τους, συστήματα ανακύκλωσης νερού, στο πλαίσιο και των δεσμεύσεων και των υποχρεώσεών τους να πετύχουν ουδετερότητα άνθρακα ή τουλάχιστον να μειώσουν το ανθρακικό τους αποτύπωμα· έχουν υιοθετήσει δηλαδή μεθόδους που σε καμία περίπτωση δεν εντοπίζονται στο σύνολο των κατοικιών των υπαλλήλων τους.
Από την άλλη, είναι πολύ πιο δύσκολο να μετρηθεί η περιβαλλοντική επιβάρυνση ενός οικιακού γραφείου, κάτι που δυσχεραίνει όχι μόνο την προσπάθεια να υπολογιστεί η ατμοσφαιρική ρύπανση, αλλά και να αποσαφηνιστεί πόσο πλησιάζουν τους περιβαλλοντικούς τους στόχους οι εταιρείες. Μάλιστα, η μη κυβερνητική οργάνωση CDP λέει ότι, σύμφωνα με τα στοιχεία της, από τις 13.000 εταιρείες που καταγράφουν τα περιβαλλοντικά τους δεδομένα, λιγότερες από 200 συμπεριέλαβαν πέρυσι στοιχεία αναφορικά με τις εκπομπές που οφείλονται στην εξ αποστάσεως εργασία των υπαλλήλων τους. Το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο εργαλείο μετρήσεων, το Greenhouse Gas Protocol, παρέχει μεν μια καθοδήγηση για τη συμπερίληψη της τηλεργασίας, ήδη από το 2011, αλλά δε διευκρινίζει πώς μπορούν να μετρηθούν οι εκπομπές των ρύπων αυτών.
Την αδυναμία αυτή επιβεβαίωσε σχετικό ρεπορτάζ του Reuters, που ήρθε σε επαφή με είκοσι μεγάλες εταιρείες, από τις οποίες μόλις οι μισές προσπάθησαν να υπολογίσουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου που οφείλονται στη λειτουργία των «οικιακών γραφείων». Από αυτές, οι έξι είχαν λεπτομερείς μετρήσεις, από τις οποίες βγαίνει το συμπέρασμα ότι, συνολικά, περίπου μισό εκατομμύριο εργαζόμενοι είναι υπεύθυνοι για 134.000 τόνους διοξειδίου του άνθρακα, που εκλύθηκαν στην ατμόσφαιρα τον πρώτο χρόνο της πανδημίας. Αυτό αντιστοιχεί περίπου στους ρύπους που παράγει η καύση 67.000 τόνων άνθρακα.
Η εξ αποστάσεως εργασία, λοιπόν, όσο όφελος και να υπάρχει από τη λιγότερη χρήση των αυτοκινήτων, φαίνεται ότι δεν είναι λύση για τη μείωση του ανθρακικού αποτυπώματος των μεγάλων εταιρειών. Και, καθώς δεν υπάρχουν ακριβή διαθέσιμα εργαλεία για τη μέτρηση των ρύπων των υπαλλήλων του, κάθε οργανισμός χρησιμοποιεί τη δική του μέθοδο, με αποτέλεσμα, ακόμα και εκείνοι που δίνουν στοιχεία στις ανάλογες αναφορές τους, να παρουσιάζουν μεγάλες παρεκκλίσεις.
Για παράδειγμα, η εταιρεία Salesforce υπολόγισε ότι η τηλεργασία μείωσε την έκλυση αερίων ρύπων ανά εργαζόμενο κατά 29%, ενώ μια άλλη εταιρεία, από τη Βοστώνη, η Fidelity Investments Inc, υπολόγισε αυτήν τη μείωση στο 87%. Εν τω μεταξύ, η Meta, μητρική του Facebook, αναφέρει ότι κάθε υπάλληλός της ήταν το 2020 υπεύθυνος για έναν τόνο διοξειδίου του άνθρακα, από δύο τόνους που ήταν αυτό το νούμερο το 2019, όταν όμως υπολογίζονταν μόνο οι μετακινήσεις του από και προς το γραφείο.
Διαβάστε ακόμα: To 58% των στελεχών παραδέχονται ότι οι επιχειρήσεις τους κάνουν greenwashing
Ο προβληματισμός για τον υπολογισμό αυτό, λοιπόν, εντείνεται, καθώς, ακόμα και από τις εταιρείες που κάνουν μετρήσεις, οι μισές, ανάμεσά τους οι κολοσσοί Apple, Amazon και Wells Fargo, δεν μετρούν τις εκπομπές που παράγουν από το σπίτι τους όσο δουλεύουν οι υπάλληλοί τους. Μετρούν, δηλαδή, μόνο τις εκλύσεις που οφείλονται στις μετακινήσεις. Η Apple δηλώνει μάλιστα στο Reuters πως θεωρεί ότι αυτοί οι ρύποι είναι χαμηλοί, αλλά και ότι ακόμα η εταιρεία εξελίσσει τη μεθοδολογία των μετρήσεών της.
Άλλοι οργανισμοί σκέφτονται διαφορετικά, γεγονός που αποδεικνύει πόσο θολό είναι το τοπίο. Χαρακτηριστικό είναι ότι η Microsoft αποφάσισε, για να καταλήξει σε μια μέτρηση, να θεωρεί ότι οι υπάλληλοι που εργάζονται από το σπίτι δουλεύουν οκτώ ώρες την ημέρα, χρησιμοποιώντας ένα λάπτοπ, δύο οθόνες και τρεις λάμπες.
Σαφώς, λοιπόν, ούτε οι ίδιες οι εταιρείες δεν είναι σίγουρες για την πρακτική που πρέπει να ακολουθήσουν για τις εκτιμήσεις τους. Η Meta, για να τηρήσει τη δέσμευσή της ότι ως επιχείρηση λειτουργεί 100% με ανανεώσιμη ενέργεια, αγόρασε μονάδες αντιστάθμισης άνθρακα, ώστε να εξισορροπήσει την ενέργεια που θεωρεί ότι καταναλώνουν οι απομακρυσμένοι υπάλληλοί της. Το Google, από την άλλη, εξαιρεί τελείως από τους στόχους της την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιείται στα σπίτια, αλλά αγοράζει και αυτή μονάδες αντιστάθμισης άνθρακα.
Διαβάστε ακόμα: Είναι η αγορά αντιστάθμισης άνθρακα φαινόμενο greenwashing;
Κανείς δεν αναφέρει, ωστόσο, μετρήσεις που να αφορούν τη θέρμανση ή τον κλιματισμό, πόση περισσότερη ή λιγότερη ενέργεια καταναλώνεται στα σπίτια για αυτόν τον σκοπό, σε σχέση με τους χώρους εργασίας, ή πόση θέρμανση πάει χαμένη σε μισοάδεια γραφεία.
Οι ειδικοί επί της κλιματικής αλλαγής, ωστόσο, λένε ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις πρέπει να σκεφτούν πιο σοβαρά πώς θα πετύχουν τους περιβαλλοντικούς τους στόχους, μειώνοντας στην πράξη το αποτύπωμά τους και θεωρώντας ότι και οι κατοικίες είναι ένα πεδίο που χωράει βελτίωση.
Εν τω μεταξύ, υπάρχουν έρευνες που σημειώνουν ότι οι εκπομπές ρύπων θα μπορούσαν να αυξηθούν σημαντικά, καθώς οι εταιρείες χρησιμοποιούν ενέργεια για τα τεράστια γραφεία τους, ενώ παράλληλα προσπαθούν να είναι ευέλικτες με μέρος του εργατικού τους δυναμικού να δουλεύει από το σπίτι. Θα μπορούσε δηλαδή το θέμα να εξελιχθεί με τον χειρότερο δυνατό τρόπο, όπου όλα τα γραφεία λειτουργούν κανονικά, οι οικίες επίσης καταναλώνουν ενέργεια όπως ένα γραφείο, ενώ τα ευέλικτα ωράρια φέρνουν τελικά περισσότερα αυτοκίνητα στους δρόμους.
Με πληροφορίες από το Reuters
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
