«Τρέλα» χαρακτηρίζει ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Antonio Guterres, τη στροφή προς τα ορυκτά καύσιμα που ετοιμάζονται να κάνουν τα κράτη εξαιτίας του πολέμου στην Ουκρανία· μια τρέλα που απειλεί να θέσει εκτός πορείας τις ήδη καθυστερημένες προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Τέτοιου είδους άμεσα μέτρα, που θα αλλάξουν περαιτέρω το ενεργειακό τοπίο, πιθανότατα θα «κλείσουν το παράθυρο» της ανθρωπότητας στο να προλάβει να πετύχει τους στόχους του Παρισιού.
Καθώς η Ευρώπη αλλά και άλλες χώρες προσπαθούν να βρουν τρόπους να απεξαρτηθούν από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο, αναζητούν να καλύψουν τις ανάγκες τους, ξανά, με άνθρακα και υγροποιημένο αέριο από άλλες, εναλλακτικές πηγές. Όμως, ο Antonio Guterres ανησυχεί ότι αυτή η κίνηση μπορεί τελικά να οδηγήσει σε μια εκ νέου εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και να υπονομεύσει τις πολιτικές για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου.
Ωστόσο, όπως εξηγούν ειδικοί, αυτήν τη στιγμή ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει δημιουργήσει την τέλεια καταιγίδα: η διάσπαση της εφοδιαστικής αλυσίδας, η αναστολή της λειτουργίας πολλών επιχειρήσεων, οι κυρώσεις στη Ρωσία, η αγωνία για την κάλυψη των ενεργειακών αναγκών, όλα μαζί και ταυτόχρονα, πιέζουν καταναλωτές, επιχειρήσεις, κυβερνήσεις και το ίδιο το περιβάλλον. Και επιπλέον, μεταξύ άλλων, ο πόλεμος ο ίδιος αποδεικνύεται και εξαιρετικά ενεργοβόρος, τόσο λόγω της ενέργειας που, πρακτικά, απαιτείται για να διεξαχθεί, αλλά και για όλη την αναταραχή που δημιουργούν οι ελλείψεις που προκαλεί.
Έχουμε πλέον μάθει καλά πόσο εξαρτάται η Ευρώπη από τη ρωσική ενέργεια, και πόσο έχουν ανέβει οι τιμές του πετρελαίου και του ρεύματος – σε βαθμό που το Διεθμές Νομισματικό Ταμείο και η Παγκόσμια Τράπεζα να προειδοποιούν για βαθιά κρίση και ακόμα και αναταραχές σε κάποιες περιοχές που πλήττονται περισσότερο και από την άνοδο των τιμών στα τρόφιμα και τα λιπάσματα.
Καθώς λοιπόν η Ευρωπαϊκή Ένωση δηλώνει, διά στόματος της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen, ότι «δεν μπορούμε να εξαρτιόμαστε από έναν προμηθευτή που ξεκάθαρα μας απειλεί», αναζητά λύσεις να συνεχίσει να καλύπτει τις ενεργειακές της ανάγκες, εξετάζοντας τη χρήση περισσότερου άνθρακα. Αυτό αποτελεί ξεκάθαρα ένα βήμα προς τα πίσω, όσον αφορά τις περιβαλλοντικές πολιτικές, δεδομένου ότι, μέχρι τώρα, ακόμα και η χρήση αερίου θεωρούνταν ένα μεταβατικό στάδιο μέχρι τη συνολική στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Γι’ αυτό και ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και επικεφαλής του προγράμματος Green Deal της ΕΕ, Frans Timmermans, υπογραμμίζει ότι η επιστροφή στη χρήση άνθρακα θα πρέπει να θεωρηθεί μόνο ως μια πρόχειρη λύση, πριν επιταχυνθεί εκ νέου η πορεία προς την ανανεώσιμη ενέργεια.
Διαβάστε ακόμα: Έρευνα | Ρεκόρ στην παγκόσμια χρήση ηλιακής και αιολικής ενέργειας το 2021
Όμως, προς το παρόν, όσο και αν ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας μέχρι το 2050 εξακολουθεί φυσικά να υφίσταται, τα κράτη μάλλον βρίσκονται σε μια κατάσταση επείγουσας αναζήτησης λύσεων και αερίου από οποιαδήποτε άλλη πηγή, κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει επιπλέον πιέσεις στην αγορά.
Αυτήν τη στιγμή, εξηγούν ειδικοί, η Ευρώπη αναζητά όχι απλώς μια λύση, αλλά μια δεσμίδα εναλλακτικών, ώστε να καλύψει τις μεσοπρόθεσμες ανάγκες της. Αυτή η δεσμίδα μπορεί να περιλαμβάνει τόσο την αύξηση των εισαγωγών αερίου από άλλες πηγές, όσο και την αύξηση της χρήσης άνθρακα. Αλλά αυτήν τη φάση πρέπει να ακολουθήσει οπωσδήποτε μια επίσπευση της μετάβασης σε καθαρή ενέργεια.
Έτσι, στις 25 Μαρτίου η κυβέρνηση των ΗΠΑ δεσμεύτηκε ότι θα στείλει περισσότερο υγροποιημένο αέριο στην Ευρώπη, ενώ η Γερμανία έχει υπογράψει ήδη συμφωνία για εισαγωγές από το Κατάρ. Παράλληλα, Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συζητούν με την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα για το ενδεχόμενο να ανακατευθύνουν υγροποιημένο φυσικό αέριο που προορίζεται για αυτές. Η ενίσχυση των εισαγωγών από άλλες χώρες θα μπορούσε να καλύψει το 60% της μείωσης της χρήσης του ρωσικού αερίου που θέλει να πετύχει η Ευρώπη μέχρι το τέλος της χρονιάς. Άλλο ένα 33% θα μπορούσε να προκύψει από τη χρήση ανανεώσιμων πηγών και τα μέτρα συντήρησης των αποθεμάτων.
Διαβάστε ακόμα: Πώς ο πόλεμος στην Ουκρανία αλλάζει τον τρόπο που ξοδεύουν τα ευρωπαϊκά κράτη
Σε έκθεση πάντως της Leopoldina, της Γερμανικής Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών – όπου αναφέρεται μάλιστα ότι η Γερμανία, που αντιμετωπίζει και το σοβαρότερο πρόβλημα, μπορεί να επιβιώσει τον επόμενο χειμώνα χωρίς ρωσική ενέργεια, αν καταβάλει τις κατάλληλες προσπάθειες με εισαγωγές αερίου από αλλού και ενίσχυση των εργοστασίων παραγωγής ενέργειας από άνθρακα -, σημειώνεται ότι, αν και τα επόμενα χρόνια αναμένεται ότι θα είναι δύσκολα, μακροπρόθεσμα η πολιτική της Ευρώπης σχετικά με τη μείωση των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου μπορεί να ενισχυθεί.
Μάλιστα, η πρόταση της γερμανικής κυβέρνησης είναι να φτάσει το ποσοστό χρήσης ανανεώσιμων πηγών στον ενεργειακό τομέα στο 100% μέχρι το 2035, πέντε χρόνια δηλαδή νωρίτερα από τον αρχικό προγραμματισμό· ένα οπωσδήποτε φιλόδοξο σχέδιο. Ωστόσο, με τις τιμές να παραμένουν ψηλά για καιρό, ενδεχομένως να επιταχυνθεί η έρευνα και για την καλύτερη ενεργειακή απόδοση, έναν τομέα που δεν απολαμβάνει τόση προσοχή όσο ο κλάδος των ανανεώσιμων πηγών, αν και θα έπρεπε, λένε οι συντάκτες της έρευνας. Τώρα λοιπόν μπορεί να δοθεί η αφορμή και για αυτό.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, όμως, και πιο μακροπρόθεσμα, οι προβλέψεις είναι λιγότερο ασφαλείς, σημειώνεται στο περιοδικό Nature, καθώς η παρούσα κρίση διαφέρει από τις προηγούμενες. Δεν είναι βέβαιο δηλαδή ότι τα κράτη και οι εταιρείες θα επενδύσουν σε υποδομές για να ενισχύσουν την παραγωγή ορυκτών καυσίμων και να καλυφθούν οι ανάγκες, ενώ και το καταναλωτικό κοινό, αν και μουδιασμένο τώρα, δεν αναμένεται να στραφεί μαζικά, για παράδειγμα, στην αγορά ηλεκτροκίνητων, που είναι ακόμα ακριβά.
Έτσι, μπορεί ο πόλεμος στην Ουκρανία να αναγκάσει τελικά την Ευρώπη να απομακρυνθεί γρηγορότερα από τα ορυκτά καύσιμα – αρκεί να μην πέσει στην παγίδα της εξάρτησης από άλλους προμηθευτές, όπως οι ΗΠΑ, ή από τον άνθρακα – αλλά για τον υπόλοιπο κόσμο, αυτή η κρίση μπορεί να σημαίνει αναγκαστική επιστροφή στον άνθρακα, ειδικά αν ληφθεί υπόψη ότι η Ευρώπη θα προσπαθήσει να προλάβει κάθε προμήθεια αερίου, ώστε να καλύψει τις ανάγκες της.
Πάντως, ειδικοί λένε πως όλα αυτά τα πλάνα, για να πραγματοποιηθούν όπως πρέπει, απαιτούν χρόνο και, παρότι το καλό σενάριο είναι ότι θα κινητοποιήσουν τουλάχιστον την Ευρώπη να επιταχύνει τις προαπάθειές της υπέρ του κλίματος και των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, οι τιμές και ο αντίκτυπος στους καταναλωτές δύσκολα θα μειωθούν άμεσα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
