Κάθε βιομηχανία και κλάδος της ανθρώπινης δραστηριότητας έχει τον δικό της αντίκτυπο στο περιβάλλον και τώρα, καθώς οι συνέπειες της κλιματικής αλλαγής καλούν για επείγουσα δράση, όλοι χρειάζεται να αναλάβουν την ευθύνη τους και να στραφούν προς τη βιωσιμότητα.
Ωστόσο, ειδικοί επισημαίνουν ότι δεν μπορούμε να βλέπουμε αποσπασματικά την περιβαλλοντική κρίση, καθώς αυτή είναι αποτέλεσμα της ανθρώπινης δραστηριότητας συνολικά. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να στραφούμε και στον τρόπο που κινούμαστε και λειτουργούμε στην καθημερινότητά μας, στα μεγάλα αστικά κέντρα, εκεί δηλαδή που υπάρχουν μεγάλες συγκεντρώσεις πληθυσμών.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι περίπου το 72% των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου προήλθαν το 2020 από τις μεγάλες πόλεις. Με δεδομένο ότι, με τον καταγεγραμμένο ρυθμό ανάπτυξης, αναμένεται ότι μέχρι τα μέσα περίπου του αιώνα, οι αστικές περιοχές θα έχουν τριπλασιαστεί σε μέγεθος, δεν πρέπει να προκαλεί εντύπωση ότι η τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Αλλαγή του Κλίματος του OHE (IPCC) λέει ότι είναι απαραίτητο να αλλάξουν οι πόλεις, να τις χτίσουμε και να τις αναδιαμορφώσουμε δηλαδή διαφορετικά, αν θέλουμε να αποφύγουμε ακόμα βαρύτερες συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Ουσιαστικά, οι περιβαλλοντολόγοι συνδέουν την επίλυση των περιβαλλοντικών προβλημάτων για τα οποία ευθύνονται οι πόλεις, με τη συνολική επίλυση των βασικών ζητημάτων της κλιματικής αλλαγής.
Το θέμα, ωστόσο, καθώς είναι αρκετά περίπλοκο και απαιτεί συντονισμένες αλλαγές σε μια πληθώρα δραστηριοτήτων και κλάδων, έχει ανάγκη από μια ολιστική αντιμετώπιση, που σημαίνει ότι πρέπει να συνοδεύεται από μεταβολή στη νοοτροπία των αρχών και των πολιτών. Το ζητούμενο είναι να πραγματοποιηθούν στρατηγικές κινήσεις που θα δώσουν την αφορμή για συνολική αλλαγή στις προτεραιότητες των ανθρώπων, δημιουργώντας έναν θετικό κύκλο που θα αυτοτροφοδοτείται με συμπεριφορές και πρωτοβουλίες που έχουν στόχο τη βιωσιμότητα.
Το θέμα, δηλαδή, δεν είναι μόνο πώς θα αποκτήσουν όλοι οι κάτοικοι των πόλεων ηλεκτρικά αυτοκίνητα, όσο χρήσιμο και αν είναι αυτό. Το σημαντικό είναι να προσεγγιστεί το σύνολο των δραστηριοτήτων και της κινητικότητας των ανθρώπων μέσα στην πόλη· το πώς κυκλοφορούν με ποδήλατο, πώς και πόσο με τα πόδια, πού μπορούν να πάνε με τα πόδια, ποιες υπηρεσίες έχουν κοντά τους, πόσο ο τρόπος της κινητικότητάς τους μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο ζωής τους.
Έχοντας όλες τις παραμέτρους κατά νου, μπορεί να γίνει ένας σχεδιασμός που θα είναι ωφέλιμος για το περιβάλλον, αλλά και βιώσιμος όσον αφορά την καθημερινότητα του πολίτη. Γιατί, όπως σημειώνουν οι ειδικοί, η Κοπεγχάγη και το Άμστερνταμ δε γεννήθηκαν γεμάτες ποδηλάτες. Υπέστησαν όμως αλλαγές, που οδήγησαν σήμερα στο να πηγαίνουν τα δύο τρίτα των κατοίκων στις δουλειές τους με ποδήλατο. Όταν ανάλογος σχεδιασμός άρχισε να εφαρμόζεται με αποφασιστικό τρόπο στο Παρίσι, η κυκλοφορία με ποδήλατο επίσης αυξήθηκε σημαντικά, γεγονός που σημαίνει ότι οι κάτοικοι αγκάλιασαν και εκμεταλλεύτηκαν τη δυνατότητα που τους προσφέρθηκε.
Οι αρμόδιες αρχές λοιπόν πρέπει να ενισχύσουν τις υποδομές των πόλεων και να ενθαρρύνουν τη δημιουργία βιοκλιματικών, πράσινων κτιρίων, να προχωρήσουν σε αποτελεσματικές, βιώσιμες πρωτοβουλίες όσον αφορά τη διαχείριση των σκουπιδιών, που αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για τα μεγάλα αστικά κέντρα, αλλά και να βοηθήσουν τους πολίτες να αλλάξουν τον τρόπο που κυκλοφορούν. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι προβάλλεται όλο και περισσότερο η απαίτηση για τις «πόλεις των 15 λεπτών», στις οποίες όλα όσα χρειάζεται ο πολίτης στην καθημερινότητά του βρίσκονται σε απόσταση 15 λεπτών από τη βάση του, με τα πόδια ή με ποδήλατο, ενώ και η δημόσια αστική συγκοινωνία είναι εύκολα προσβάσιμη για μετακινήσεις μεγαλύτερων αποστάσεων. Σύμφωνα με τα στοιχεία, εκτιμάται ότι η εφαρμογή ενός τέτοιου μοντέλου στις πόλεις θα συνέβαλε στη μείωση των αστικών εκπομπών κατά ένα εντυπωσιακό 25%.
Διαβάστε ακόμα: Οι επαρχιακές πόλεις του κόσμου αναπτύσσονται χάρη στην τηλεργασία
Το ότι τέτοιες αλλαγές είναι εφικτό να γίνουν αποδείχθηκε μέσα στην πανδημία, όταν, κατά την περίοδο των lockdowns, οι αρχές σε διάφορες πόλεις του κόσμου εφάρμοσαν δοκιμαστικά διάφορα συστήματα, στο πλαίσιο της κοινωνικής αποστασιοποίησης, ώστε ο κόσμος να κυκλοφορεί χωρίς συνωστισμό, με νέους ποδηλατοδρόμους, ελευθέρωση των πεζοδρομίων και αξιοποίηση των ελεύθερων χώρων για ασφαλή μετακίνηση πεζών και ποδηλατών. Και οι πολίτες, όμως, καθώς παρέμεναν στο σπίτι και δούλευαν σε σημαντικό ποσοστό από εκεί, έδειξαν ότι τους αρέσει η ιδέα της γειτονιάς, στα κοντινά όρια της οποίας μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες τους και να βρουν όσα χρειάζονται – ακριβώς, δηλαδή, σύμφωνα με το concept της «πόλης των 15 λεπτών». Μάλιστα, κάποιες αλλαγές από αυτές που εφάρμοσαν πιλοτικά μέσα στην πανδημία ορισμένες μεγάλες πόλεις, τώρα μονιμοποιήθηκαν, όπως, για παράδειγμα, οι ποδηλατόδρομοι του Παρισιού.
Δεν είναι βέβαια τόσο απλό να γίνουν γρήγορα μεγάλης κλίμακας αλλαγές. Χρειάζεται σχεδιασμός και επαρκής χρηματοδότηση, ώστε, καθώς αυξάνεται ο πληθυσμός των αστικών κέντρων και διογκώνονται οι πόλεις, να μην αναπτυχθούν σε ένα μοντέλο στο οποίο θα είναι δύσκολο να εφαρμοστεί οποιοδήποτε μέτρο για τη μείωση των εκπομπών. Ήδη, σημειώνεται ότι οι εκπομπές αερίων που συνδέονται με τις αστικές μετακινήσεις αυξάνονται πολύ γρήγορα στις διαρκώς αναπτυσσόμενες πόλεις της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, με τάση να διατηρηθούν σε αυτόν τον ρυθμό για τις επόμενες δεκαετίες. Το θέμα λοιπόν δεν είναι να μειώσουμε μόνο τις εκπομπές που παράγονται τώρα στις πόλεις, αλλά να προλάβουμε και την αύξηση των μελλοντικών.
Διαβάστε ακόμα: Πώς η υβριδική εργασία αλλάζει τις πόλεις
Εκτός από τις μετακινήσεις, στον σχεδιασμό πρέπει να ενταχθεί και πρόβλεψη για περισσότερα δέντρα. Η φύση πρέπει να επιστρέψει στις πόλεις, γιατί είναι πολύ σημαντική η συμβολή του πράσινου στη δέσμευση ποσοτήτων διοξειδίου του άνθρακα. Επιπλέον, τα δέντρα προστατεύουν τις πόλεις από φυσικές καταστροφές, καύσωνες, πλημμύρες, ακραία καιρικά φαινόμενα.
Χρειάζεται οργανωμένος σχεδιασμός και αποφασιστικότητα, ώστε να ανακοπεί αυτή η ευθεία σύνδεση των εκπομπών με την αύξηση του αστικού πληθυσμού. Οι ειδικοί φροντίζουν, πάντως, να δώσουν μια νότα αισιοδοξίας: Με τις σωστές κινήσεις, τα τεράστια μεγέθη των αστικών κέντρων μπορούν να χρησιμοποιηθούν προς όφελός μας. Η μεγάλη συγκέντρωση των ανθρώπων μπορεί να ιδωθεί ως μια ευκαιρία να εφαρμοστούν όσα χρειάζεται μαζικά, σε μεγάλη κλίμακα και, συνεπώς, να αποδειχτούν πιο αποτελεσματικά, πιο γρήγορα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
