H μετάβαση στην εξ αποστάσεως εργασία, για τους εργαζόμενους γνώσης, κατά βάση, άλλαξε εντελώς τον τρόπο που δουλεύουμε. Η πανδημία στάθηκε αφορμή να αποδειχθεί πόσο η παραγωγικότητα δεν εξαρτάται από την παρουσία στο γραφείο, ότι υπάρχει τρόπος, χάρη στην υβριδική εργασία, να καλυφθούν οι ανάγκες των εργαζομένων πιο αποτελεσματικά, χωρίς να επιβαρυνθεί η επιχείρηση, και να δημιουργηθεί μια ολόκληρη κατηγορία εργαζομένων που μπορούν να δουλεύουν από παντού, αλλάζοντας ακόμα και τον σκοπό των ταξιδιών.
Αλλά, από την άλλη, η τηλεργασία συρρίκνωσε τον κόσμο των εργαζομένων, οι οποίοι, λόγω της φύσης της ψηφιακής επικοινωνίας, αλληλεπιδρούν πλέον μόνο με τους άμεσους συνεργάτες τους, ενώ οι υπόλοιποι συνάδελφοί τους είναι σαν να μην υπάρχουν γι’ αυτούς, σαν φαντάσματα.
Τον βαθμό στον οποίο συμβαίνει αυτό αποκαλύπτει μια σειρά ερευνών με εντυπωσιακά νούμερα. Αυτήν τη στιγμή, λιγότεροι από το 30% των εργαζομένων γνώσης στον κόσμο πηγαίνουν στο γραφείο κάθε μέρα, κάτι που σημαίνει ότι ένα πολύ μεγάλο ποσοστό υπαλλήλων αλληλεπιδρά με πολύ λιγότερους συναδέλφους σε σχέση με το παρελθόν, όταν βρισκόταν στο γραφείο του. Γιατί δουλεύοντας από το σπίτι, η επικοινωνία μέσω Slack ή Zoom γίνεται με κάποια αφορμή που αφορά τη δουλειά· δύσκολα μπορεί να υπάρξει αυτή η τυχαία, ανάλαφρη κοινωνικοποίηση που συμβαίνει μέσα από την ψιλοκουβέντα μεταξύ συναδέλφων που δε συνεργάζονται στενά, αλλά απλώς συναντήθηκαν τυχαία στον διάδρομο του γραφείου.
Αντίστοιχη έρευνα της Microsoft, του 2021, σχετικά με το δικό της εκτεταμένο προσωπικό, κατέδειξε ότι τα μέλη διαφορετικών ομάδων επικοινωνούν μεταξύ τους 25% λιγότερο σε σχέση με πριν την πανδημία και, επιπλέον, οι ομάδες εργασίας έμειναν στάσιμες, σταμάτησαν να εμπλουτίζονται με νέες σχέσεις μεταξύ των μελών.
Η Microsoft συνεργάστηκε ακόμα με μια ομάδα Αμερικανών ακαδημαϊκών, αναφέρει το BBC, σε μια μεγάλη έρευνα που συμπεριέλαβε χιλιάδες οργανισμούς, η οποία ανέλυσε τα δεδομένα των emails που στάλθηκαν από 1,4 δισεκατομμύρια επαγγελματικούς λογαριασμούς ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο διάστημα μεταξύ Ιουλίου 2018, δηλαδή πριν από τη πανδημία, και Νοεμβρίου 2020. Τα αποτελέσματα ήταν ανάλογα: Τα στεγανά μεταξύ των τμημάτων των οργανισμών έγιναν πιο ξεκάθαρα μέσα στην πανδημία και τα τμήματα επικοινωνούσαν λιγότερο μεταξύ τους, καθώς τα μέλη τους μιλούσαν κατά κύριο λόγο μόνο με τα άλλα μέλη των δικών τους ομάδων.
Εν ολίγοις, η ευκαιρία για μια αυθόρμητη αλληλεπίδραση με τους συναδέλφους έχει χαθεί, ενώ η κοινωνική επαφή με τους εξωτερικούς συνεργάτες και τους πιο «απομακρυσμένους» συναδέλφους έχει ουσιαστικά εκμηδενιστεί, γεγονός που φαίνεται να στενοχωρεί ένα μεγάλο ποσοστό εργαζομένων.
Σχετική έρευνα του 2021 από το Indeed δείχνει ότι στο 73% των εργαζομένων λείπει η προσωπική κοινωνική επαφή στο γραφείο και σε ένα 46% λείπουν οι παράπλευρες συζητήσεις που γίνονται στον χώρο εργασίας με αφορμή τη δουλειά. Για μια μεγάλη μερίδα ανθρώπων, εξηγούν οι ειδικοί, η δουλειά αποτελεί ένα μέσο κοινωνικοποίησης και είναι επόμενο να τους λείπουν αυτές οι αβίαστες κοινωνικές αλληλεπιδράσεις μέσα στην εργάσιμη μέρα τους. Σημαντικό ρολο σε αυτήν τη «νοσταλγία» παίζει και το γεγονός ότι οι κοινωνικοί δεσμοί που δημιουργούνται στον χώρο εργασίας ενισχύουν στον εργαζόμενο την αίσθηση ότι ανήκει σε αυτό το περιβάλλον, ότι συνδέεται με τη δουλειά του. Είναι κάτι παραπάνω, δηλαδή, από το ότι νιώθει πως έχει χάσει τους φίλους που δημιούργησε εκεί. Ακόμα και μια τυπική συνομιλία με έναν συνάδελφο που δεν ανήκει στους άμεσους συνεργάτες, ενισχύει αυτήν την αίσθηση του ανήκειν.
Παράλληλα, είναι δύσκολο να ξεκινήσει μια εκτός δουλειάς συζήτηση στο ψηφιακό περιβάλλον, με μηνύματα στο Slack· δεν είναι το ίδιο να λες ή να γράφεις ένα αστείο online από το να το εντάσσεις σε μια διά ζώσης προσωπική επαφή.
Υπάρχουν φυσικά και οι πιο εσωστρεφείς, για τους οποίους αυτές οι διαπροσωπικές επαφές στο πλαίσιο της δουλειάς δεν έχουν την ίδια σημασία, ενώ τα οφέλη που τους προσφέρει η εξ αποστάσεως εργασία αντισταθμίζουν και με το παραπάνω αυτήν την έλλειψη.
Σε κάθε περίπτωση, τα φαντάσματα μπορούν να διώξουν, επαναφέροντας πραγματικούς ανθρώπους, οι ίδιες οι εταιρείες, προσπαθώντας να βρουν δημιουργικούς τρόπους να ανακτήσουν τη χαμένη ανθρώπινη επαφή. Οι τρόποι επικοινωνίας μπορούν να εμπλουτιστούν με newsletters, με podcasts, με virtual συναντήσεις που θα φέρουν σε επαφή την ομάδα, απλώς για να πιουν μαζί καφέ, ή έστω, δημιουργώντας στα εργαλεία επικοινωνίας τους δημόσια κανάλια όπου θα μπορούν να γίνονται συζητήσεις που δεν αφορούν τη δουλειά.
Δεν υποστηρίζει κανείς, βέβαια, ότι αυτός ο τρόπος μπορεί να υποκαταστήσει πλήρως μια τυχαία συνάντηση στην κουζίνα του γραφείου, που μπορεί από το πουθενά να βελτιώσει λίγο την εργασιακή καθημερινότητα. Καθώς οι περιορισμοί της πανδημίας μειώνονται, ίσως κάποιες από τις πιο «παλιομοδίτικες» κοινωνικές επαφές μεταξύ συναδέλφων αποκατασταθούν σε ορισμένο βαθμό. Το σίγουρο είναι ότι η εξ αποστάσεως εργασία άλλαξε τον τρόπο αλληλεπίδρασης μεταξύ συναδέλφων αποφασιστικά, και τα οφέλη της μοιάζουν να μη θέλουν να αποχωριστούν ούτε και οι πιο εξωστρεφείς από τους εργαζομένους, γεγονός που πιθανόν να οδηγήσει στην καθιέρωση μιας νέας ισορροπίας και ενός διαφορετικού τρόπου επικοινωνίας.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
