Μια σειρά άρθρων στο περιοδικό Science υποστηρίζει ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στην τρέχουσα μορφή τους μπορεί να βλάπτουν την αποτελεματική ενημέρωση και τη λογική σκέψη.
Σύμφωνα με τα άρθρα, ο επιστημονικός λόγος και η συστηματική, αντικειμενική και διαφανής αξιολόγηση των αποδεικτικών στοιχείων βρίσκονται σε πλήρη αντίθεση με τις συζητήσεις στους περισσότερους διαδικτυακούς χώρους. Με άλλα λόγια, είναι υπό αμφισβήτηση το κατά πόσον τα social media που είναι σχεδιασμένα για να εκμεταλλεύονται την ένταση και τη διαφωνία μεταξύ των χρηστών είναι το πιο παραγωγικό κανάλι για συζητήσεις σχετικά με σημαντικά θέματα, όπως η κλιματική αλλαγή ή τα εμβόλια.
Διαβάστε επίσης: Η επικοινωνία για την κλιματική αλλαγή
Ο ρόλος των social media στην επικοινωνία της επιστήμης
Τα ποσοστά χρήσης των μέσων κοινωνικής δικτύωσης στην επιστημονική κοινότητα είναι χαμηλά σε σύγκριση με το ευρύ κοινό ή ακόμη και με άλλες επαγγελματικές ομάδες. Ο παραδοσιακός χαρακτήρας της επιστημονικής επικοινωνίας αφορά συνέδρια ή άρθρα σε περιοδικά. Ωστόσο αυτού του είδους η επικοινωνία έρχεται σε αντίθεση με την τρέχουσα εξέλιξη των επικοινωνιακών προτιμήσεων σε όλο τον κόσμο. Στις μέρες μας, οι αμφίδρομες διαδραστικές συζητήσεις πραγματοποιούνται στα social media μεταξύ ανθρώπων με ποικίλα υπόβαθρα.
Μια έρευνα του 2014 αποκάλυψε ότι ένα μεγάλο ποσοστό επιστημόνων με έδρα τις ΗΠΑ δεν θα σκεφτεί ποτέ να χρησιμοποιήσει το Twitter ή το Facebook για ακαδημαϊκή ή επαγγελματική εργασία. Το πρόβλημα φαίνεται να πηγάζει από ζητήματα φήμης και αξιοπιστίας, εξού και η προτίμηση σε πιο αποκλειστικά ή επαγγελματικά δίκτυα. Εντός της επιστημονικής κοινότητας, τα δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης θεωρούνται γενικά ότι δεν είναι κατάλληλα για “υψηλής ποιότητας” επιστήμη, δεδομένου του όγκου του κοινότυπου ή άσχετου περιεχομένου που είναι διαθέσιμο σε αυτά. Τα ζητήματα αξιοπιστίας απορρέουν από το γεγονός ότι πολύ λίγες έγκυρες φωνές είναι παρούσες σε αυτές τις πλατφόρμες, αλλά ταυτόχρονα αυτό μπορεί να αποτελέσει ευκαιρία για τους επιστήμονες να καλύψουν το κενό.
Τα social media είναι γεγονός ότι μπορούν να κάνουν την επιστημονική πληροφορία διαθέσιμη σε ένα τεράστιο κοινό που ενδεχομένως υπό άλλες συνθήκες να μην την αναζητούσε. Ειδικά μετά την πανδημία, πολλές επιστημονικές συζητήσεις λαμβάνουν χώρα σε πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και η επιστημονική κοινότητα έχει κάνει πιο αισθητή την παρουσία της.
Τα εμπόδια των social media για την επιστήμη
Ένα από τα χαρακτηριστικά των social media που πλήττει την πρόσβαση του μέσου χρήστη στα επιστημονικά δεδομένα και εμποδίζει την επίδρασή τους είναι οι αλγόριθμοι προτάσεων. Αυτοί οι αλγόριθμοι φροντίζουν να εμφανίζουν επιστημονικό περιεχόμενο σε άτομα που έχουν δείξει ενδιαφέρον και είναι ήδη εξοικειωμένα με αντίστοιχα θέματα. Με άλλα λόγια, συνδέουν χρήστες που ενδιαφέρονται για την επιστημονική πληροφόρηση στις ροές Twitter και στα κανάλια YouTube των επιστημόνων. Με αυτόν τον τρόπο όμως, το κοινό για το οποίο υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη να διευρύνει τις επιστημονικές του γνώσεις δεν ανακαλύπτει τις εν λόγω πληροφορίες – οι οποίες τελικά φτάνουν μόνο στο κοινό που είναι έτοιμο να τις ακούσει ή είναι ουσιαστικά ήδη πεισμένο.
Επισημαίνονται δύο ακόμα προβλήματα με τον τρόπο που αλληλεπιδρούν οι επιστήμονες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης στις μέρες μας. Το ένα είναι ότι, ειδικά με το Twitter, οι επιστήμονες εκθέτουν ανοιχτά ιδέες, τις υποστηρίζουν ή τις καταρρίπτουν. Το πρόβλημα που προκύπτει είναι ότι υπάρχει πλέον μια μόνιμη καταγραφή των απόψεων. Μερικές από τις υποθέσεις που εν τέλει αποδεικνύονται λανθασμένες υιοθετούνται από ανθρώπους που είτε δε διερευνούν αρκετά τις πληροφορίες, είτε παραβλέπουν τις διαψεύσεις ή διορθώσεις, είτε απλώς δε δέχονται τη φύση της επιστήμης. Η φύση της επιστήμης δεν είναι να γνωρίζει ανά πάσα στιγμή την αλήθεια. Είναι να διερευνά την αλήθεια καταλήγοντας πολλές φορές να απορρίψει και κάποια υπόθεση.
Το δεύτερο πρόβλημα με τα social media είναι ότι οι αλγόριθμοι, ιδίως του Facebook, δίνουν πολύ μεγάλη αξία στις διαφωνίες και στις ανεπίσημες αναρτήσεις που διαδίδουν τη διαφωνία. Με αυτόν τον τρόπο χάνεται η ουσία της επιστημονικής πληροφορίας και διαιωνίζεται στην πραγματικότητα μια ανακριβής άποψη.
Δυστυχώς, δεν υπάρχουν πολλά που μπορούν να γίνουν από την πλευρά της επιστήμης. Αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να σταματήσουν να διαδίδονται ορθές επιστημονικές ιδέες στα social media. Αλλά πρέπει πραγματικά να αναγνωριστεί ότι το πρόβλημα συνίσταται στο ότι η επιστημονική κοινότητα επικοινωνεί λιγότερο αποτελεσματικά στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης από ό,τι οι διακινητές της παραπληροφόρησης.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
