Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο τρόπος που συμπεριφέρεται ένας εργαζόμενος στον χώρο εργασίας του, οι αντιδράσεις του, τα σχόλιά του, η κοινωνικότητά του, επηρεάζουν την εικόνα που δημιουργούν γι’ αυτόν τόσο οι συνάδελφοι όσο και οι εργοδότες του. Το πώς παρουσιάζει κανείς τον εαυτό του, εξάλλου, οπωσδήποτε διαμορφώνει με καποιον τρόπο την άποψη των άλλων γι’ αυτόν, σε κάθε είδους κοινωνική συναναστροφή.
Η ευρεία διάδοση της εξ αποστάσεως εργασίας που έφερε η πανδημία, όμως, καλλιέργησε μια τάση που έχει αναγάγει τη συμπεριφορά των εργαζομένων σε ένα είδος performance, καθώς προσπαθούν να καταστήσουν όσο γίνεται πιο σαφές ότι είναι πολύ απασχολημένοι, πολύ παραγωγικοί, απολύτως αφοσιωμένοι στη δουλειά τους.
Πριν από την πανδημία, προτού δηλαδή εδραιωθεί η τηλεργασία εξ ανάγκης, το να δουλεύει ένας υπάλληλος από το σπίτι του δε θεωρούνταν ακριβώς ιδανικό για έναν εργοδότη, ο οποίος, εν ολίγοις, το πιθανότερο ήταν ότι θα θεωρούσε πως ο εργαζόμενος έβρισκε ευκαιρία να «λουφάρει», ξεκινούσε αργά, σχολούσε νωρίς, έκανε όσο γίνεται λιγότερα κατά τη διάρκεια μιας εργάσιμης μέρας.
Διαβάστε ακόμα: Οι πολλές ώρες δουλειάς συνεχίζουν να θεωρούνται δείκτης επιτυχίας
Έπειτα ήρθε η πανδημία, τα lockdowns και τα «μένουμε σπίτι», αλλά και τα burn-outs, καθώς όχι μόνο αποδείχθηκε ότι οι εργαζόμενοι εξακολουθούσαν να είναι παραγωγικοί από το σπίτι τους, αλλά έχαναν και την ιορροπία ανάμεσα στη δουλειά και την προσωπική τους ζωή, καθώς το ένα διαχεόταν μοιραία μέσα στο άλλο.
Μέσα σε αυτήν τη συνθήκη, που οι εργάσιμες μέρες ουσιαστικά διαρκούν περισότερο, οι εργαζόμενοι προσπαθούν συνεχώς να αποδείξουν όχι απλώς ότι κάνουν τη δουλειά τους, αλλά ότι διαπρέπουν σ’αυτήν. Στόχος της (ψηφιακής) συναναστροφής με τους συναδέλφους και τους ανωτέρους είναι να είναι ηχηρά παρόντες μέσα στο (ψηφιακό) εργασιακό περιβάλλον. Κάθε μέρα στη δουλειά μοιάζει πλέον να αντιστοιχεί σε μια performance εργατικότητας.
Κάθε αφορμή επαφής και επικοινωνίας στο πλαίσιο της δουλειάς μπορεί να αναδειχθεί ως ευκαιρία να επιδείξει κανείς την παραγωγικότητά του. Τα πάντα γίνονται στα δημόσια, κοινά κανάλια των εργαλείων επικοινωνίας που χρησιμοποιούνται σε κάθε επιχείρηση, ώστε να είναι εμφανές σε όλους ποιος κάνει τι. Η πάντα πράσινη βούλα δίπλα στο όνομα κάποιου στο Slack, που υποδηλώνει ότι ο χρήστης είναι ενεργός, μοιάζει πλέον με κάποιου είδους ψηφιακό παρουσιολόγιο. Και τα mails που αποστέλλονται αχάραγα ή μέσα στη νύχτα, έρχονται να συμπληρώσουν την εντύπωση ότι κάποιος έχει ως προτεραιότητα τη δουλειά του.
Διαβάστε ακόμα: Γιατί τώρα συζητιέται ξανά η ιδέα της 4ήμερης εργασίας
Παράλληλα, διάφορα έγγραφα μοιράζονται σε δημόσια κανάλια, έπειτα οι συνάδελφοι σχολιάζουν πάνω τους επίσης δημόσια, ενώ οι ειδοποιήσεις υποδεικνύουν ποιος έχει ασχοληθεί με αυτά, συνεισφέροντας κάτι ακόμα στην καθημερινότητα της δουλειάς. Και, όταν ανακοινώνεται ότι κάποιος επιβραβεύεται για την απόδοσή του, αρχίζουν να έρχονται τα ψηφιακά συγχαρητήρια, τα emojis με τα χειροκροτήματα, ακόμα και από ανθρώπους που δεν είχαν ποτέ καμία επαφή μαζί του, αλλά νιώθουν υποχρεωμένοι να το κάνουν, όπως όλοι.
Ακόμα και η παρουσία στα virtual meetings είναι άλλη μια ευκαιρία για ένα μικρό, διακριτικό «show». Από τη δημόσια αποδοχή της πρόσκλησης μέχρι τα όλο νόημα νεύματα του κεφαλιού και τις ενδιαφέρουσες εκφράσεις του προσώπου στην κάμερα του Zoom, μέχρι τα σχόλια που γίνονται απλώς για να ακουστούν, όλα είναι ένας εύγλωττος τρόπος να φωνάξει κανείς την παρουσία και τη συνεισφορά του.
Πολύ συχνά, οι εργοδότες βλέπουν μια διαφορετική πλευρά σε αυτήν την προθυμία να κάνει κάποιος την παρουσία του αισθητή. Για παράδειγμα,ο Satya Nadella, CEΟ της Microsoft, σημειώνει ότι τα σχόλια και οι ερωτήσεις που δέχεται στο chat της εταιρείας έχουν γίνει η αφορμή να γνωρίσει συναδέλφους του οργανισμού, με τους οποίους υπό άλλες συνθήκες δε θα είχε άλλη επαφή. Από τη άλλη, πόσες από αυτές τις ερωτήσεις που του απευθύνονται έχουν στ’αλήθεια νόημα;
Ο λόγος όμως που έχει αρχίσει να σχολιάζεται αυτή η κουλτούρα στην εργασία δεν είναι τόσο για να καταδειχθεί κατά πόσο είναι ή δεν είναι υποκριτική. Εξάλλου, το ότι κάποιος θέλει να δείξει ότι δουλεύει σκληρά και ότι είναι αφοσιωμένος στα καθήκοντά του δεν αποκλείει και το ότι όντως αυτό συμβαίνει. Το ζήτημα είναι ότι, καθώς τέτοια είναι η τάση, ουσιαστικά ο εργαζόμενος δεν αποδεσμεύεται ποτέ. Είναι σαν να έχει μονίμως ένα κανάλι επικοινωνίας ανοιχτό με τη δουλειά του, για να αποδεικνύει μέσα από μια διαρκώς εν εξελίξει διακριτική performance ότι είναι εκεί. Εκτός αυτού, οι εργαζόμενοι που κυριολεκτικά «πνίγονται», είναι πολύ πιθανό να νιώθουν ότι επιβαρύνεται η παραγωγικότητα τους, αφιερώνοντας χρόνο σε όλο αυτό το μικρό show εργατικότητας.
Φυσικά, όπως εξηγούν ειδικοί, η τάση να δείξει ένας εργαζόμενος πόσο σκληρά δουλεύει δεν είναι κάτι καινούριο, και αυτή η φυσική κλίση προς ενός είδους σύνδρομο του «καλού μαθητή» είναι ένας από τους λόγους που η «performance» στη δουλειά ακμάζει. Την τάση ακόμα ενισχύει η ανάγκη των εργοδοτών να νιώθουν ότι έχουν τον έλεγχο, να γνωρίζουν ποιος κάνει τι ανά πάσα στιγμή.
Τέλος, υπάρχει και κάτι που ανακάλυψαν πρόσφατα ερευνητές στη Γαλλία: πολλοί υπάλληλοι τείνουν να προτιμούν μια εργασιακή καθημερινότητα που δεν τους πνίγει, αλλά ούτε και τους αφήνει πολύ χρόνο να σκεφτούν. Είναι σημαντικό να νιώθουν ότι είναι απασχολημένοι διεκπεραιώνοντας ένα σωρό μικρές υποχρεώσεις και tasks, να συμμετέχουν σε διάφορα meetings, να σχολιάζουν και να έχουν το inbox τους σε τάξη. Η πραγματική δουλειά που μπορεί να μη φαίνεται, και το πόσο αυτή επικαλύπτει την προσωπική τους ζωή, είναι άλλο θέμα.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
