Σε μια κίνηση που φιλοδοξεί να αλλάξει τα δεδομένα στον τρόπο που λειτουργούν οι πλατφόρμες delivery και συνολικά η ραγδαία αναπτυσσόμενη gig economy, η Ευρωπαϊκή Επιστροπή δημοσίευσε την Πέμπτη, 9 Δεκεμβρίου, σχέδιο νόμου που θα απαιτεί από εταιρείες όπως η Uber να θεωρούν τους οδηγούς και τους διανομείς τους υπαλλήλους και όχι ελεύθερους επαγγελματίες, και συνεπώς να τους εξασφαλίζουν τουλάχιστον τον κατώτατο μισθό, καθώς και άλλα εργασιακά δικαιώματα που απορρέουν από την υπαλληλική σχέση. Θα πρόκειται για ένα από τα αυστηρότερα νομοθετικά πλαίσια στον κόσμο, σχετικά με την gig οικονομία, αν εφαρμοστεί.
Οι νέοι κανόνες θα αφορούν, εκτός από οδηγούς και διανομείς, και εργαζόμενους κάθε είδους, όπως καθαριστές σπιτιών, γυμναστές και personal trainers, οποιονδήποτε δηλαδή χρησιμοποιεί τέτοιες πλατφόρμες και εφαρμογές για να δουλέψει.
Η Uber και άλλες μεγάλες εταιρείες, που προκρίνουν την τακτική να θεωρούν τους εργαζομένους στις πλατφόρμες τους ως ελεύθερους επαγγελματίες, για να περιορίζουν τα λειτουργικά τους κόστη, αναμένεται ότι θα κινηθούν εναντίον της νομοθέτησης των νέων αυτών κανόνων. Σύμφωνα με την προτεινόμενη νέα νομοθεσία, το βάρος της απόδειξης της φύσης της εργασιακής σχέσης περνά στις εταιρείες, τη στιγμή που, μέχρι τώρα, οι εργαζόμενοι της gig οικονομίας έπρεπε να απευθυνθούν στο δικαστήριο για να αποδείξουν ότι είναι υπάλληλοι.
Σύμφωνα με τον Nicolas Schmit, Επίτροπο για την εργασία και τα κοινωνικά δικαιώματα, οι ιντερνετικές πλατφόρμες «χρησιμοποιούν τις γκρίζες ζώνες στη νομοθεσία μας και κάθε πιθανή ασάφεια», για να αναπτύξουν business models που οδηγούν σε «εσφαλμένη ταξινόμηση» εκατομμυρίων εργαζομένων. Εκτιμάται ότι περίπου 5,5 εκατομμύρια εργαζόμενοι στις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ταξινομούνται λανθασμένα ως ελεύθεροι επαγγελματίες, ενώ η φύση της σχέσης εργασίας τους με τις εταιρείες έχει τα χαρακτηριστικά της υπαλληλικής.
Έτσι, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ότι αυτοί οι εργαζόμενοι θα έπρεπε να αντιμετωπίζονται ως υπάλληλοι, να έχουν ασφαλιστικά δικαιώματα και εξασφαλισμένο κατώτατο μισθό, στις χώρες που υπάρχει ανάλογη νομοθέτηση. Συνολικά υπολογίζεται ότι περίπου 28 εκατομμύρια άνθρωποι απασχολούνται σε τέτοιες πλατφόρμες παροχής υπηρεσιών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα νούμερο που αναμένεται να αγγίξει τα 43 εκατομμύρια μέχρι το 2025.
Δείτε ακόμα: Πώς οι πλατφόρμες της gig economy αλλάζουν τον κόσμο
Η προσπάθεια αυτή να θεσμοθετηθεί ένα ξεκάθαρο νομικό πλαίσιο έρχεται καθώς μέχρι στιγμής έχουν φτάσει στα ευρωπαϊκά δικαστήρια περίπου 100 διαμάχες που αφορούν τέτοιες εταιρείες και, αν και χώρες όπως η Ελλάδα, η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Πορτογαλία έχουν αυστηροποιήσει τους νόμους τους, οι αρμόδιοι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι θεωρούν ότι καμία κυβέρνηση ακόμα δεν έχει αντιμετωπίσει το ζήτημα όπως χρειάζεται.
Χαρακτηριστικό είναι το σχόλιο του Schmit ότι κάποιες υπηρεσίες μπορεί να κοστίζουν λίγο παραπάνω, αλλά ταυτόχρονα η ευκολία του καταναλωτή δεν πρέπει να εξασφαλίζεται σε βάρος των εργαζομένων. «Δεν μπορώ να θεωρώ ότι αν κάποιος μου φέρει μια πίτσα στις 11 το βράδυ στο σπίτι μου, δε θα πρέπει να πληρώσω γι’ αυτό. Είναι μια υπηρεσία. Και αν είναι μια υπηρεσία, ο άνθρωπος που την εκτελεί έχει επίσης δικαιώματα», είπε.
Μάλιστα, οι νέοι κανόνες προβλέπουν ρυθμίσεις και για τους αλγορίθμους που χρησιμοποιούν αυτές οι πλατφόρμες για την ανάθεση των gigs, ώστε να μην εξαρτάται η εργασία απόλυτα από αυτούς και να μην είναι η διαδικασία εντελώς αυτοματοποιημένη. Αντίθετα, οι εργαζόμενοι θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να μιλήσουν ανά πάσα στιγμή με εκπρόσωπο της εταιρείας για οτιδήποτε αφορά τη δουλειά τους.
Οι αντιδράσεις
Από την πλευρά της, η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Συνδικάτων δήλωσε ότι «για πολύ καιρό οι εταιρείες των πλατφορμών έβγαζαν τεράστια κέρδη αποφεύγοντας τις βασικές τους υποχρεώσεις ως εργοδοτών, σε βάρος των εργαζομένων, ενώ πουλούσαν το ψέμα ότι δίνουν ελευθερία επιλογής στους εργαζομένους».
Οι εταιρείες, από την άλλη, είχαν διαφορετικές αντιδράσεις. Το βασικό επιχείρημα των πλατφορμών που δραστηριοποιούνται στην gig economy είναι ότι δίνει την ευελιξία να δουλεύουν οι εργαζόμενοι όποτε θέλουν. Έτσι, από την πλευρά της MoveEU, ενός οργανισμού που εκπροσωπεί εφαρμογές delivery όπως την Uber, λένε ότι αυτοί οι κανόνες θα έχουν ως αποτέλεσμα να χαθούν θέσεις εργασίας και ότι το ενιαίο καλούπι που φιλοδοξεί να θεσπίσει η Ευρώπη θα επιβαρύνει το business model των εταιρειών, επηρεάζοντας τελικά αρνητικά τους ίδιους τους ελεύθερους επαγγελματίες που συνεργάζονται με τις πλατφόρμες. Σύμφωνα με την Uber, που αντιτίθεται στην πρόταση, περίπου 250.000 διανομείς και 135.000 οδηγοί σε όλη την Ευρώπη θα μπορούσαν να χάσουν τη δουλειά τους.
Υπάρχουν όμως και εταιρείες, όπως η ολλανδική Just Eat Takeaway, από τις μεγαλύτερες εταιρείες διανομής φαγητού στον κόσμο, που ανακοινώνουν ότι οι gig workers τους μετατρέπονται σε υπάλληλοι με όλα τα προνόμια που αυτό συνεπάγεται. Στην Ελλάδα, μετά την κρίση του Σεπτεμβρίου, η efood αναγκάστηκε να συνεχίσει τη συνεργασία με τους υπάρχοντες διανομείς της με συμβάσεις αορίστου χρόνου, αν και στο εξής η εταιρεία σκοπεύει οι νέοι της διανομείς να είναι μόνο freelancers.
Ειδικοί εκτιμούν ότι, με αυτά τα νέα δεδομένα, οι εταιρείες θα πρέπει να βρουν τρόπους να προσαρμοστούν, ώστε να παραμείνουν στις αγορές, καθώς πολλές από αυτές συνειδητοποιούν ότι το μοντέλο με βάση το οποίο λειτουργούν δεν είναι επικερδές. Οι νέοι κανόνες θα μπορούσαν να κοστίσουν δισεκατομμύρια στις εταιρείες, ένα κόστος που πιθανόν θα μετακυλήσουν στους καταναλωτές, γεγονός που μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα να μειωθεί η χρήση αυτών των εφαρμογών. Θα πρέπει λοιπόν να εξετάσουν τι μπορούν να αλλάξουν – αν και κάποιες επιλέγουν απλώς να αποχωρήσουν από συγκεκριμένες αγορές.
Αυτό συνέβη ήδη στην περίπτωση της Deliveroo, μέρος της οποίας ανήκει στην Amazon: η εταιρεία αποχώρησε από την ισπανική αγορά, όταν η χώρα ζήτησε από τις υπηρεσίες delivery να ταξινομήσουν τους εργαζομένους ως υπαλλήλους, σε μια απόφαση που αφορούσε περίπου 30.000 άτομα.
Αυτό το νέο νομικό πλαίσιο που θέλει να θεσπίσει η Ευρωπαϊκή Ένωση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης ατζέντας που περιλαμβάνει την επιβολή ρυθμίσεων και αντιμονοπωλιακών κανονισμών για τον έλεγχο των μεγάλων τεχνολογικών εταιρειών, όπως το Facebook.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
