Αυτά είναι όσα μας κάνουν ευτυχισμένους στη δουλειά

Τι ακριβώς σημαίνει να είναι κανείς ευτυχισμένος στη δουλειά του; Σε μια εποχή που το τοπίο στους χώρους εργασίας αλλάζει, που τα νέα, ευέλικτα και υβριδικά μοντέλα εργασίας βρίσκονται ακόμα υπό διαμόρφωση και που πολλοί εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο αισθάνονται την ανάγκη «να τα βροντήξουν» και να αναζητήσουν την επαγγελματική τους τύχη σε μέρη και εταιρείες που ανταποκρίνονται καλύτερα στις προτεραιότητές τους, δημιουργώντας το φαινόμενο της «Μεγάλης Παραίτησης» (σχεδόν κάθε επόμενος μήνας μετά τον Απρίλιο σπάει ένα νέο ρεκόρ παραιτήσεων στις ΗΠΑ), η συζήτηση για το πότε είναι κανείς ευχαριστημένος από τη δουλειά του μοιάζει πιο επίκαιρη από ποτέ.

Και πώς όχι, εξάλλου, αφού το ελάχιστο που αφιερώνουμε στη δουλειά μας είναι το ένα τρίτο του χρόνου μας – χωρίς να υπολογίζουμε τον χρόνο που αφιερώνουμε στο πηγαινέλα. Καθώς λοιπόν πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί αρκετά, πολλές έρευνες διεξάγονται σχετικά, που καταλήγουν σε κάποια κοινά συμπεράσματα.Κατ’αρχάς, είναι σημαντικό να οριστεί ποιο είναι ακριβώς το αντικείμενο: είναι το ίδιο πράγμα η ευτυχία με την ικανοποίηση; 

Οι ειδικοί διαχωρίζουν τη γενικότερη ικανοποίηση από την εργασιακή καθημερινότητα και την επαγγελματική πορεία από τις στιγμές ευτυχίας που βιώνει ένας εργαζόμενος. Μπορεί δηλαδή να είναι κανείς σε γενικές γραμμές ικανοποιημένος από τη δουλειά του, αλλά στο πλαίσιο της καθημερινής του ρουτίνας να βιώνει ποικίλα συναισθήματα, από απογοήτευση μέχρι μεγάλη χαρά. Καθώς οι περιπτώσεις που αναφέρονται σε στιγμές ευτυχίας είναι, απλώς, στιγμές, αυτό που ενδιαφέρει περισσότερο τους ερευνητές είναι η αίσθηση ικανοποίησης. Και όσον αφορά αυτό το κομμάτι, υπάρχουν δύο διαφορετικοί τρόποι προσέγγισης του ζητήματος, που λαμβάνουν υπόψη τους και διαφορετικές παραμέτρους. 

H μία προσέγγιση αφορά το πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι τη δουλειά τους, τι γνώμη έχουν για αυτήν, αν δηλαδή τη θεωρούν λειτούργημα, αν νιώθουν ότι εκπληρώνουν κάποιον σημαντικό σκοπό, ή ότι ακολουθούν μια εσωτερική τους ανάγκη. Πολύ συχνά, όταν μιλάμε για λειτούργημα, αναφερόμαστε σε κάποιον σκοπό με κοινωνικό αντίκτυπο ή πρόσημο· η δουλειά δηλαδή δεν περιγράφεται μόνο με όρους διεκπεραίωσης συγκεκριμένων πρακτικών καθηκόντων, παρά έχει άμεση σχέση με προσφορά στο κοινωνικό σύνολο, σε άλλους ανθρώπους.

Σε γενικές γραμμές, λοιπόν, οι άνθρωποι που βλέπουν τη δουλειά τους ως λειτούργημα έχουν μεγαλύτερο βαθμό ικανοποίησης.Μάλιστα, δε χρειάζεται να δουλεύει κανείς σε φιλανθρωπικό οργανισμό και να νιώθει ότι θα σώσει τον κόσμο, απλώς να νιώθει ότι έχει έναν βαθύτερο, υψηλότερο στόχο – και αυτό ισχύει ανεξάρτητα από το ύφος των εργασιών και των υποχρεώσεων που πρέπει να φέρει εις πέρας.

Η δεύτερη προσέγγιση δίνει έμφαση στα επιμέρους χαρακτηριστικά γνωρίσματα της δουλειάς, κάποιες πολύ συγκεκριμένες παραμέτρους που καθορίζουν τον βαθμό στον οποίο είναι κανείς ικανοποιημένος από τη δουλειά του. Έτσι, η τάση είναι ότι ο βαθμός ικανοποίησης είναι υψηλότερος αν η καθημερινότητα της δουλειάς έχει ποικιλία και περιλαμβάνει πολλές διαφορετικές δραστηριότητες που απαιτούν και περισσότερες ικανότητες· αν υπάρχει κάποιο βαθύτερο νόημα στη δουλειά αυτή, σε αναλογία με την αίσθηση του λειτουργήματος που προαναφέρθηκε· αν ο εργαζόμενος μπορεί συμμετέχει στη διαδικασία ολοκλήρωσης ενός έργου, από την αρχή μέχρι το τέλος, και δεν νιώθει απλώς κομμάτι μιας διαδικασίας που δεν παρακολουθεί· αν έχει την ελευθερία να εργαστεί χωρίς υπερβολική επίβλεψη και micromanagement από τους ανωτέρους του· και αν λαμβάνει δημιουργικό feedback για το αποτέλεσμα των προσπαθειών του.

Δείτε ακόμα: Γιατί τώρα συζητιέται ξανά η ιδέα της 4ήμερης εργασίας

Τα παραπάνω, λοιπόν συντελούν στο να νιώθει κανείς ικανοποιημένος από τη δουλειά του συνολικά,  και δεν αφορούν τα γεγονότα της καθημερινότητας, τα μικροπεριστατικά της εργασιακής ρουτίνας, που καθορίζουν από τη μια μέρα στην άλλη τη διάθεση του εργαζομένου. Εδώ, όπως ίσως θα περίμενε κανείς, οι έρευνες έχουν αποδείξει σχεδόν το αυτονόητο: αν βαθμολογούσε κανείς την ευχαρίστηση που αντλεί από τις καθημερινές του δραστηριότητες, το μόνο που θεωρείται χειρότερο από τα tasks της δουλειάς είναι η ταλαιπωρία της μετακίνησης από το σπίτι στον χώρο εργασίας, ενώ συνήθως αξιολογείται υψηλότερα ο χρόνος με την οικογένεια και τους φίλους από τον χρόνο συναναστροφής με τους συναδέλφους και τους εργοδότες. 

Αν αφήσουμε λοιπόν αυτά τα δεδομένα στην άκρη, όταν αναφερόμαστε για στιγμές ευτυχίας στη δουλειά συνήθως πρόκειται για την επιτυχημένη ολοκλήρωση ενός project, για παράδειγμα, για τη συμμετοχή και τη συνεισφορά σε μια δημιουργική συνάντηση, στη γενικότερη πρόοδο ενός task. Το ενδιαφέρον που προστίθεται εδώ είναι το ότι ευχαρίστηση προσφέρει ακόμα το να κάνει κάποιος κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι συνήθως, στο πλαίσιο της ρουτίνας του, ακόμα και αν αυτό σημαίνει απλά ότι για μία φορά τού έχει δοθεί μεγαλύτερη ανεξαρτησία για την ολοκλήρωση ενός project. 

Το ζήτημα είναι, βέβαια, ότι, τις περισσότερες φορές δεν είναι εύκολο κανείς να ελέγξει τις συνθήκες κάτω από τις οποίες πρέπει να εργάζεται, ώστε να βιώνει την καθημερινότητά του στη δουλειά με περισσότερες στιγμές ευτυχίας. Αν ο προϊστάμενός του θέλει να τον επιτηρεί την ώρα που δουλεύει και να στέκεται πάνω από την οθόνη του, δύσκολα μπορεί να κάνει κάτι για αυτό. Ή αν το job description του είναι τέτοιο που τον αποκόπτει από την υπόλοιπη διαδικασία, επίσης δεν μπορεί να κάνει κάτι για να αλλάξει αυτήν τη συνθήκη. Αυτό που μπορεί να κάνει είναι να προσπαθήσει να μεταβάλει τη δική του νοοτροπία και τον τρόπο που βιώνει και προσλαμβάνει την καθημερινότητά του.