Με τιμές ρεκόρ στην ενέργεια βρίσκεται αντιμέτωπη η Ευρώπη, σε μια ενεργειακή κρίση της οποίας οι συνέπειες ήδη είναι ορατές και από την οποία δεν μπορεί ακόμα να διαφανεί πότε θα κατορθώσει να βγει. Ως αποτέλεσμα, οι καταναλωτές στις ευρωπαϊκές χώρες, της Ελλάδα συμπεριλαμβανομένης, αρχίζουν να αντιμετωπίζουν ελλείψεις και ανατιμήσεις προϊόντων, καθώς τα κόστη των μεταφορικών εκτοξεύονται, οι τιμές του ηλεκτρικού ρεύματος επίσης ανεβαίνουν και τα αποθέματα αερίου λιγοστεύουν, μπροστά σε έναν χειμώνα που αναμένεται δύσκολος.
Καθώς η ζήτηση για ενέργεια αυξάνεται, όσο η οικονομία και η αγορά προσπαθεί να κινηθεί ξανά σε προ-πανδημικούς ρυθμούς, φαίνεται ότι εξαντλούνται τα πάντα, από το φυσικό αέριο και τον άνθρακα μέχρι το νερό στη Νορβηγία. Οι πιέσεις στην αγορά θα συνεχίσουν να αυξάνονται, εκτιμάται, καθώς ο επερχόμενος χειμώνας με τις χαμηλές θερμοκρασίες θα αυξήσει ακόμα περισσότερο τις ενεργειακές ανάγκες.
Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να μειώσει όσο γίνεται περισσότερο τον βαθμό που εξαρτάται από τα ορυκτά καύσιμα για τις ενεργειακές της ανάγκες, το 35% της συνολικής της παραγωγής σε ενέργεια βασίζεται ακόμα στο φυσικό αέριο και τον άνθρακα, με κάποιες χώρες να βασίζονται λιγότερο και κάποιες περισσότερο σε αυτά. Για παράδειγμα, η χρήση ορυκτών καυσίμων είναι ελάχιστη σε χώρες όπως η Σουηδία και η Γαλλία, αλλά ευθύνεται για το 60% της παραγωγής ενέργειας για χώρες όπως η Ολλανδία, η Πολωνία και η Κύπρος.
Καθώς ο άνθρακας είναι το πιο ρυπογόνο καύσιμο, πολλές χώρες έχουν στραφεί τα τελευταία χρόνια στη χρήση του φυσικού αερίου, ως μια εναλλακτική, πιο «καθαρή» επιλογή, που η φιλοδοξία είναι να αποτελέσει το μεταβατικό στάδιο μεχρι να μπορούν οι ανάγκες να καλύπτονται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Καθώς ωστόσο το φυσικό αέριο χρησιμοποιείται και από οικιακούς καταναλωτές, η κατακόρυφη αύξηση της τιμής του γίνεται αισθητή κατευθείαν και στους λογαριασμούς ηλεκτρικής ενέργειας. Στην Ισπανία, την Ιταλία τη Γαλλία και την Πολωνία, οι καταναλωτές έρχονται αντιμέτωποι με ρεκόρ υψηλών λογαριασμών, κάτι που φυσικά βαθαίνει την οικονομική κρίση που προκάλεσε η πανδημία.
Πού οφείλεται η κρίση
Το πρόβλημα άρχισε να γίνεται εμφανές ήδη από τον περασμένο χειμώνα με τις χαμηλές θερμοκρασίες, που αύξησαν τη ζήτηση για θέρμανση. Όταν άρχισε την άνοιξη να κινείται και πάλι η αγορά, με τους εμβολιασμούς να προχωρούν, τα γραφεία, τα εστιατόρια και τα καταστήματα να λειτουργούν, οι ανάγκες αυξήθηκαν και τα αποθέματα αερίου λιγόστεψαν. Ωστόσο, την αυξημένη ζήτηση δεν ακολούθησε η αντίστοιχη αντίδραση από τους προμηθευτές, κατά κύριο λόγο εκτός συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης· οι αγωγοί που προμηθεύουν την Ευρώπη από τη Ρωσία, τη Νορβηγία και την Αλγερία, αν και πλέον θα πουλούσαν σε υψηλότερες τιμές, δεν έχουν εφοδιάσει την Ευρώπη, και, αν και το καλοκαίρι συνήθως το αέριο είναι πιο οικονομικό, καθώς επιχειρήσεις από όλο τον κόσμο αναζητούσαν ενέργεια, οι τιμές άρχισαν να ανεβαίνουν.
Καθώς μάλιστα ο βασικός προμηθευτής της Ευρώπης είναι η Ρωσία, διατυπώνονται ανησυχίες ότι η Μόσχα προσδοκά να εκμεταλλευτεί την κρίση, προκειμένου να πιέσει για τον νέο αγωγό Nord Stream 2, που περνά κάτω από τη Βαλτική και συνδέει κατευθείαν τη Ρωσία με τη Γερμανία. Αν και ήδη έτοιμος, ο αγωγός δε χρησιμοποιείται ακόμα, καθώς ασκείται έντονη κριτική για το τι θα σήμαινε η λειτουργία του για τον βαθμό στον οποίο η Ευρώπη θα συνέχιζε να είναι εξαρτημένη από τα ορυκτά καύσιμα και, κατ’ επέκταση, από τη γεωπολιτική επιρροή της Ρωσίας – τη στιγμή μάλιστα που οι πολιτικές της είναι προσανατολισμένες στην απανθρακοποίηση. Εν τω μεταξύ, η Gazprom λέει ότι έχει καλύψει τις υποχρεώσεις της σε καύσιμα απέναντι στην Ευρώπη, και το κάρβουνο φαίνεται πλέον ξανά μια δελεαστική επιλογή για την παραγωγή ενέργειας.
Η πολιτική
To θέμα θα συζητηθεί στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στις 21-22 Οκτωβρίου, και απασχόλησε και τη χθεσινή συνεδρίαση του Eurogroup, όπου συζητήθηκαν προτάσεις της Ελλάδας, της Γαλλίας και της Ισπανίας. Αν και οι ανατιμήσεις θεωρούνται δεδομένες, οι Ευρωπαίοι υπουργοί οικονομικών πιστεύουν ότι οι πιέσεις στον πληθωρισμό είναι προσωρινές και δίνουν έμφαση στη λήψη μέτρων για να βοηθηθούν τα νοικοκυριά.
Η κρίση αυτή συμβαίνει σε μια στιγμή που η Ευρώπη προσπαθεί να κάνει τη μετάβαση προς τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με τις Βρυξέλλες να πιέζουν τις ευρωπαϊκές χώρες να λάβουν μέτρα για την μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και τις επιχειρήσεις να είναι υποχρεωμένες να συμμετέχουν στο Σύστημα Εμπορίας Εκπομπών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ώστε να ελέγχονται οι ρύποι τους. Η ανοδός των τιμών μοιραία θα θέσει σε αμφισβήτηση τις ευρωπαϊκές πολιτικές για την προστασία του περιβάλλοντος.
Ειδικοί εκτιμούν ότι κρίσεις σαν την παρούσα πάντα θα θέτουν σε ρίσκο την ευρωπαϊκή πολιτική, μέχρι η «πράσινη μετάβαση» να εξασφαλίσει μια σταθερότητα στην αγορά. Εν τω μεταξύ, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να βρίσκουν πρακτικές λύσεις για να μην επιβαρύνονται οι καταναλωτές.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
