Ένα μήνυμα που στάλθηκε από την πλατφόρμα e-food, το απόγευμα της περασμένης Τετάρτης, 15 Σεπτεμβρίου, στο κινητό διανομέων της έγινε η αφορμή το success story μιας εταιρείας που άνθισε μέσα στην πανδημία να μεταστραφεί άρδην – αλλά και να αναδείξει αφενός τα ζητήματα που προκύπτουν από αυτό που είναι γνωστό ως gig economy, αφετέρου τη δύναμη που μπορεί άμεσα να ασκήσουν οι καταναλωτές, μέσα από τα social media.
«Στο πλαίσιο της αύξησης της παραγωγικότητας του στόλου και της ευρύτερης στρατηγικής της εταιρείας, θα θέλαμε να σου προτείνουμε να συμμετάσχεις και εσύ στο σχήμα συνεργασίας freelancing. Θέλουμε να συνεχίσουμε τη συνεργασία μας αλλά με βάση τα παραπάνω και το batch σου (το οποίο προκύπτει από διάφορες αιτίες), εκτιμούμε ότι θα ήταν καλύτερο να συνεχίσεις να εργάζεσαι ως freelancer… Σε διαφορετική περίπτωση, θα θέλαμε να σε ενημερώσουμε ότι δεν υπάρχει δυνατότητα ανανέωσης της υπάρχουσας σύμβασης».
Αυτό ήταν το μήνυμα που έλαβαν κάποιοι από τους 2700 διανομείς της e-food, τους οποίους ουσιαστικά η πλατφόρμα ενοικιάζει από την εταιρεία ανθρώπινου δυναμικού Manpower. Οι διανομείς συνήθως εργάζονταν με τρίμηνες συμβάσεις που ανανεώνονται – μέχρι που έλαβαν αυτό το μήνυμα.
Το τι ακολούθησε είναι λίγο-πολύ γνωστό: οι παραλήπτες του μηνύματος το κοινοποίησαν στα social media και οι αντιδράσεις ήταν άμεσες και οργισμένες. Η αξιολόγηση της εταιρείας στο Google Play Store έπεσε στο 1, τα αρνητικά μηνύματα είναι χιλιάδες, πολλοί καταργούν την εφαρμογή από τα κινητά τους.
Το ότι η εταιρεία προσανατολιζόταν σιγά σιγά σε ένα νέο μοντέλο εργασιακής σχέσης είχε αρχίσει να διαφαίνεται από τον Ιούλιο, όταν είχε ανακοινώσει ότι η υπηρεσία delivery υπάρχει η πρόθεση να ενισχυθεί με 6000 διανομείς, οι οποίοι θα έχουν τη δυνατότητα να δουλέψουν είτε με εξαρτημένη σχέση εργασίας είτε ως freelancers, αλλάζοντας τα ασφαλιστικά και τα φορολογκά τους κόστη και υποχρεώσεις.
Μετά από όλα αυτά, βέβαια, η εταιρεία αναδιπλώθηκε, κάνοντας λόγο για λάθος διατύπωση, ενώ ετοιμάζεται να ανανεώσει τη σύμβασή τους. Ωστόσο, οι κινητοποιήσεις από τους διανομείς συνεχίστηκαν, ενώ παράλληλα άνοιξε μια συζήτηση για τη δύναμη του «ψηφιακού ακτιβισμού», αλλά και για το νέο μοντέλο εργασιακής σχέσης, τη λεγόμενη gig economy, από την οποία έχουν προκύψει, διεθνώς, ζητήματα που αφορούν την κοινωνική προστασία των εργαζομένων σύμφωνα με αυτό το μοντέλο.
Η gig οικονομία
Στο μοντέλο της gig οικονομίας βασίζονται εταιρείες όπως η Uber. Πρόκειται για ένα μοντέλο που στηρίζεται σε προσωρινές, ευέλικτες και freelance θέσεις εργασίας, πολύ συχνά μέσω κάποιας online πλατφόρμας. Ενώ η ευελιξία και η προσαρμοστικότητα στις ανάγκες της στιγμής, αλλά και η δυνατότητα που δίνει για ένα έξτρα εισόδημα σε κάποιους, αναφέρονται ως θετικά του μοντέλου, ο τρόπος εργασιακής σχέσης που προτείνει διαταράσσει τις παραδοσιακές σχέσεις μεταξύ εργαζομένων, επιχειρήσεων και πελατών, δημιουργώντας μια σειρά από ζητήματα, που αφορούν κυριώς την κοινωνική προστασία των εργαζομένων. Γι’ αυτό και συζητάται η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού πλαισίου, το οποίο θα εξασφαλίζει ότι οι gig workers θα απολαμβάνουν τα ίδια προνόμια κοινωνικής πολιτικής με τους εργαζόμενους του παραδοσιακού μοντέλου. Σύμφωνα με τα στοιχεία, στην ΕυρωπαΪκή Ένωση , το 11% των εργαζομένων έχουν δηλώσει ότι κάποια στιγμή έχουν εργαστεί ως gig workers.
Οι ψηφιακές πλατφόρμες που λειτουργούν με αυτό το μοντέλο έχουν αναπτυχθεί αλματωδώς τα τελευταία δέκα χρόνια, γεγονός που σημαίνει ότι το τοπίο στην αγορά εργασίας έχει αλλάξει δραματικά. Μάλιστα, καθώς το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών των εργαζομένων απασχολείται στον τομέα των διανομών και των παραδόσεων, έχουν ανακύψει και ζητήματα που αφορούν την οδική ασφάλεια, τη σωματική τους ακεραιότητα και τις κλοπές.
Οι μεγαλύτερες εταιρείες στον χώρο της φιλοξενίας, το booking.com και το Airbnb, δεν έχουν ούτε ένα δωμάτιο κλίνη στην ιδιοκτησία τους. Η Beat και η Uber δεν διαθέτουν ούτε ένα ιδιόκτητο αυτοκίνητο για να μεταφέρει πελάτες. Και η μεγαλύτερη εταιρεία στον χώρο της ελληνικής εστίασης, η efood, δεν κατέχει ούτε ένα εστιατόριο. Ουσιαστικά όμως συμμετέχει στον τζίρο χιλιάδων επιχειρήσεων εστίασης, ελέγχοντας τις παραγγελίες και τις διανομές.
Η δύναμη του κοινού μέσα από τα social media
Ήταν αποκαλυπτικό το φαινόμενο της αντίδρασης του κοινού μέσα από τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και η δύναμη που είχε αυτή η αντίδραση.Φαίνεται ότι ο κόσμος αντιλαμβάνεται πλέον αυτή την δύναμη αλλά μερικές φορές οι εταιρείες δείχνουν να μην αντιλαμβάνονται αυτή την δυνατότητα του κοινού.Πάρα πολλοί αντέδρασαν σε αυτή την υπόθεση και βρισκόμαστε μπροστά από ένα φαινόμενο που σίγουρα πλέον δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητο από τις εταιρείες.Το παράδοξο είναι ότι ενώ οι περισσότερες εταιρείες γνωρίζουν και χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δημιουργώντας μεγάλες κοινότητες από την άλλη φαίνεται σε μερικές περιπτώσεις να υποτιμούν η να παραγνωρίζουν την δύναμη που διαθέτουν και την πίεση που μπορούν να ασκήσουν αυτές οι κοινότητες.Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έχουν αμφίδρομη δύναμη.
Η αδυναμία επικοινωνίας των εταιρειών
Έχουμε συνηθίσει τα τελευταία χρόνια πολλές εταιρείες και ειδικότερα τα τμήματα Marketing και Επικοινωνίας να είναι δυναμικά και έντονα και ίσως κάποιες φορές φλύαρα η με έπαρση.Ειδικά στις καλές περιόδους να μιλάνε περισσότερο από ότι πρέπει, να διογκώνουν επιτυχίες, να παρουσιάζουν μια εικόνα που είναι μεγαλύτερη από την πραγματικότητα.Αλλά δυστυχώς να μην μπορούν να χειριστούν την κρίση που πολλές φορές δημιουργούν μόνες-μόνοι τους.Και αυτό είναι ένα φαινόμενο της εποχής γιατί σε πολλές περιπτώσεις δεν υπάρχει στρατηγική επικοινωνίας που να περιέχει και διαχείριση κρίσης- όταν χρειαστεί-αλλά μόνο μεγαλόσχημες δηλώσεις και μεγάλα “εγώ” που παρουσιάζονται και περιφέρονται στα μέσα.Μια μάρκα θέλει κόπο, αυθεντικότητα και επένδυση συνέπειας στο χρόνο.
Η επένδυση στους ανθρώπους και το κόστος των εργαζομένων
Μια άλλη συχνή και επαναλαμβανόμενη φράση είναι η επένδυση στους ανθρώπους αλλά αυτό που δεν συζητείται πολύ και δημόσια είναι το κόστος των εργαζόμενων.Είναι προφανές ότι αυτή η κίνηση από το efood είχε στόχο την διαχείριση στο εργατικό κόστος και την ευελιξία στις δεσμεύσεις.Δεν έγινε κάποιο λάθος, αυτή είναι η βασική προσέγγιση για όλες τις τεχνολογικές πλατφόρμες της gig οικονομίας, η όσο το δυνατον πιο ευέλικτη σχέση εργασίας.Και αυτό είναι ο πυρήνας αυτής της οικονομίας των πλατφορμών.Ότι δεν παράγουν, δεν κατέχουν, δεν έχουν ευθύνη αλλά οργανώνουν και ελέγχουν τεχνολογικά τα παραγωγικά μέρη κερδίζοντας από αυτή την δραστηριότητα.Καμία τεχνολογική πλατφόρμα δεν θέλει να αγοράσει η να νοικιάσει υποδομές, δεν επιδιώκει να έχει εργαζόμενους και δεν θέλει να αναλάβει κόστη πέρα απο αυτά που αφορούν την τεχνολογία και το marketing.Προφανώς λοιπόν μιλάμε για μείωση στα σταθερά κόστη των εργαζομένων.
Ακόμη κανείς δεν μπορεί να προβλέψει ποια θα είναι η εξέλιξη και τα ερωτήματα θα απαντηθούν στο επόμενο μεσοπρόθεσμο διάστημα.Τότε θα μάθουμε τι και εάν άλλαξε συνολικά για τους εργαζόμενους, ποια θα είναι η στάση της μητρικής εταιρείας Delivery Hero απέναντι στην Ελληνική “θυγατρική” efood και ποια η στάση των καταναλωτών απέναντι στην πλατφόρμα.Και πως οι υπόλοιπες αντίστοιχες εταιρείες θα αντιδράσουν σε αυτό.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
