Το 2015, στην διάσκεψη COP21 όπου προτάθηκε για πρώτη φορά η ιδέα μιας 15-minute γειτονιάς από έναν ειδικό στις έξυπνες πόλεις, αποσύρθηκε λόγω του ότι θεωρήθηκε μια μη ρεαλιστική ουτοπία. Τότε, δεν φαινόταν δυνατό για τους ανθρώπους να ζουν, να ψωνίζουν και να εργάζονται σε ακτίνα 15 λεπτών. Τώρα, χάρη στην πανδημία, η ιδέα δεν είναι τόσο εξωπραγματική.
Στο Παρίσι προετοιμάζεται η εφαρμογή της ιδέας αυτής. Αυτοί που εργάζονται πάνω σε αυτό οραματίζονται ένα Παρίσι όπου όλα τα απαραίτητα για τη ζωή, από τον πολιτισμό και τη διασκέδαση μέχρι τα υπέροχα εστιατόρια και ένα μέρος για να εργαστεί κανείς, θα βρίσκονται σε απόσταση 15 λεπτών με τα πόδια, με ποδήλατο ή με τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Και το πετυχαίνουν.
Πριν από την πανδημία, ένα μεγάλο εμπόδιο για την επίτευξη της 15-minute γειτονιάς ήταν να πειστούν οι εργοδότες ότι οι εργασίες μπορούν να γίνουν εξ αποστάσεως. Όμως η πανδημία το κατέστησε δυνατό και το πρόγραμμα προχωράει με σταθερούς ρυθμούς. Έχουν κατασκευαστεί ποδηλατοδρόμοι, έχουν προστεθεί κοινωνικές κατοικίες σε πλουσιότερες γειτονιές, χώροι σχολείων έχουν μετατραπεί σε κήπους στους οποίους το κοινό έχει πρόσβαση εκτός σχολικών ωρών αλλά υπάρχουν πολλά ακόμη που πρέπει να γίνουν.
Η πανδημία έκανε τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν τι έχουν να προσφέρουν οι τοπικές τους γειτονιές. Αλλά παρατήρησαν επίσης και τι δεν υπάρχει. Για κάποιους αυτό σήμαινε ότι ανακάλυψαν ένα αγαπημένο εστιατόριο λίγο πιο κάτω στο τετράγωνο, για άλλους σήμαινε ότι πήραν τα πράγματά τους και μετακόμισαν για να βρουν κάτι καλύτερο.
Σύμφωνα με έρευνα της συμβουλευτικής εταιρείας Theta Global Advisors, το 10% των Βρετανών έχουν απομακρυνθεί από μια πόλη ή αστική περιοχή από τότε που ξεκίνησε η πανδημία, και το 24% δηλώνουν ότι δεν θα μετακινούνται πλέον στην πόλη για τη δουλειά τους. Στις ΗΠΑ, σύμφωνα με την εταιρεία γραφειακών χώρων IWG, το ένα τέταρτο των εργαζομένων έχει απομακρυνθεί από το κέντρο της πόλης και οκτώ στους δέκα θα παραμείνουν μόνιμα σε αυτές τις μη αστικές τοποθεσίες.
Αυτή η απομάκρυνση από τις μακρινές, καθημερινές μετακινήσεις είναι τόσο ισχυρή, ώστε οι κατασκευαστές αναζητούν τώρα προηγουμένως ανεπιθύμητες, απομακρυσμένες τοποθεσίες. Ο αναπληρωτής διευθυντής στην εταιρεία σχεδιασμού και προγραμματισμού OPEN, περιγράφει περιοχές κοντά στα άκρα περιφερειακών σιδηροδρομικών γραμμών, μία ή δύο ολόκληρες ώρες μακριά από μια μεγάλη πόλη, μέρη όπου η μετακίνηση θα ήταν φρικτή- αν έπρεπε να πραγματοποιείται κάθε μέρα.
Μια 15-minute γειτονιά, δεν σημαίνει ότι όλοι εργάζονται μόνιμα από το σπίτι. Οι εργαζόμενοι θα μπορούν αντ’ αυτού να περπατούν στο δρόμο μέχρι τον τοπικό τους κόμβο συνεργασίας (co-working hub). Αυτό συμβαίνει ήδη στο Παρίσι, όπου έχουν ήδη δημιουργηθεί χώροι συνεργασίας στη γειτονιά. Ευέλικτοι χώροι εργασίας εμφανίζονται τώρα σε όλο το Ηνωμένο Βασίλειο και υπάρχει σαφής ζήτηση γι’ αυτούς. Σύμφωνα με την IWG, το 77% των εργαζομένων δηλώνουν ότι ένας χώρος εργασίας πιο κοντά στο σπίτι τους είναι απαραίτητο στοιχείο για την επόμενη επαγγελματική τους μετακίνηση. Μόνο ένας στους πέντε είναι πλέον πρόθυμος να βρίσκεται σε απόσταση μεγαλύτερη των 30 λεπτών από το χώρο εργασίας του.
Αλλά δεν είναι μόνο οι μεταβαλλόμενες εργασιακές συνήθειες που ωθούν τις 15-minute γειτονιές στην επικρατούσα τάση – είναι οι μεταβαλλόμενες συνήθειές μας.
Η έννοια της ολοκληρωμένης κοινότητας αποτελεί σήμα κατατεθέν του σχεδιασμού εδώ και χρόνια- είναι το όνειρο των περιβαλλοντολόγων. Στο Πόρτλαντ του Όρεγκον, οι “20-minute γειτονιές” εισήχθησαν το 2010. Στο Πόρτλαντ, χρησιμοποίησαν την έννοια των 20 λεπτών ως έναν τρόπο για να διασφαλίσουν ότι η πόλη μπορεί να αναπτυχθεί γρήγορα χωρίς προβλήματα. Ο πληθυσμός της πόλης έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 13% την τελευταία δεκαετία.Κάθε εταιρεία μπορεί να πει ότι η καλύτερη στιγμή για να πειστεί κάποιος να δοκιμάσει μια νέα μάρκα ή ένα νέο προϊόν είναι όταν υπάρχει μια μεγάλη αλλαγή στη ζωή του: νέα δουλειά, ένα μωρό, μια παγκόσμια πανδημία.
Το ίδιο ισχύει και τώρα, αλλά δεν είναι μόνο οι αγοραστικές συνήθειες που αλλάζουν. Οι πόλεις σε όλη την Ευρώπη έχουν ήδη εκμεταλλευτεί αυτή την ευκαιρία. Τον Ιούνιο του 2020, η Μαδρίτη ανακοίνωσε τα σχέδιά της να διαιρέσει την πόλη σε αυτάρκεις “υπερσυνοικίες”- το Μιλάνο χρησιμοποιεί την 15-minute πόλη ως πλαίσιο για την ανάκαμψη μετά τον Covid- και το Εδιμβούργο έχει αναπτύξει μια στρατηγική για 20-minute γειτονιές μέσα και γύρω από την πρωτεύουσα. Η παγκόσμια υγειονομική κρίση ανέδειξε ακόμη πιο έντονα πόσο σημαντικές είναι οι “βιώσιμες” γειτονιές.
Ακριβώς όπως περισσότερες επαρχιακές περιοχές μετατρέπουν τις βιτρίνες των καταστημάτων του κεντρικού δρόμου σε χώρους συνεργασίας, οι κεντρικές επιχειρηματικές περιοχές των μεγάλων πόλεων θα πρέπει να γίνουν πιο οικιστικές. Μια άλλη εκδοχή της 15-minute γειτονιάς.
Όλα αυτά ακούγονται σαν την ουτοπία που περιγράφηκε το 2015, αλλά αν αυτές οι 15-minute γειτονιές δεν σχεδιαστούν σωστά και χωρίς αποκλεισμούς, υπάρχει μεγάλος κίνδυνος να διευρύνουν την ανισότητα. Αν δεν υπάρξει σκοπιμότητα και οι άνθρωποι απλά “γατζωθούν” σε αυτήν την ιδέα, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εξευγενισμό ή στο να μένουν οι λιγότερο εύπορες κοινότητες μια ώρα μακριά με το αυτοκίνητο. Πρέπει, λοιπόν, να εφαρμοστεί δίνοντας προσοχή στο πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τη βελτίωση των υφιστάμενων κοινοτήτων. Το κλειδί εδώ είναι η οικονομικά προσιτή στέγαση ή τα προγράμματα κοινωνικής στέγασης (στόχος είναι το 25% των κατοικιών του Παρισιού να είναι κοινωνικές μέχρι το 2025). Αυτές οι 15-minute γειτονιές δεν θα λειτουργήσουν αν δεν έχουν όλοι την οικονομική δυνατότητα να ζήσουν εκεί.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
