Η πανδημία προσφέρει μια σπάνια ευκαιρία να αντιμετωπιστούν τα διαρκή προβλήματα του τουρισμού και το Άμστερνταμ δοκιμάζει μερικές έξυπνες ιδέες. Όταν η πανδημία έπληξε την Ολλανδία το 2020, το Άμστερνταμ έμεινε χωρίς επισκέπτες μέσα σε μια νύχτα. Οι μόνιμοι κάτοικοι, που ζούσαν με το θόρυβο και τα σκουπίδια των τουριστών, καλωσόρισαν τη νέα ηρεμία. Η πανδημία ήταν μια ανακούφιση γι’ αυτούς.
Η πανδημία προσέφερε μια σπάνια, αν όχι μοναδική, ευκαιρία να αντιμετωπιστούν τα διαρκή προβλήματα του τουρισμού. Από τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι φθάνουν σε προορισμούς έως τον τρόπο διαχείρισης του τουρισμού στις πόλεις που πλημμυρίζουν από κόσμο ή τον τρόπο με τον οποίο τα οφέλη και το κόστος του διανέμονται στις τοπικές κοινότητες. Το βάρος του υπερβολικού τουρισμού ήταν από καιρό ανησυχητικό.
Δεν είναι μόνο οι κάτοικοι του Άμστερνταμ οι μόνοι που θεωρούν την τρέχουσα παύση ως μια ανακούφιση. Κάτοικοι και άλλων πόλεων που αντιμετώπιζαν προβλήματα υπερτουρισμού, βλέπουν την επιστροφή στους τουριστικούς αριθμούς πριν από την πανδημία ως απειλή και όχι ως υπόσχεση.
Εδώ και χρόνια, λέγεται ότι ο τουρισμός πρέπει να είναι βιώσιμος, χωρίς μεγάλη συναίνεση για το πώς φαίνεται ο βιώσιμος τουρισμός. Η πανδημία έχει φέρει τον όρο «ανθεκτικότητα» ως μια νέα ιδέα που σχετίζεται με τον τουρισμό. Αλλά τι ακριβώς είναι ο ανθεκτικός τουρισμός; Μπορεί να κάνει τις πόλεις πιο κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες; Μπορεί να τις κάνει καλύτερες στο να ζήσει κανείς;
Η έννοια της ανθεκτικότητας
Γνωστή ως ικανότητα διαχείρισης των αντιξοοτήτων, η ανθεκτικότητα θεωρείται ως βασική προϋπόθεση για την αντιμετώπιση της αβεβαιότητας και της αλλαγής, του άγχους και του σοκ. Καθώς οι τάσεις αλλάζουν, η ανθεκτικότητα δεν είναι καινούρια. Ήταν το περιβαλλοντικό επίκεντρο του περιοδικού Time το 2013. Έκτοτε, έχει γίνει ένα από τα κυρίαρχα κομμάτια στη σύγχρονη συζήτηση για τα πάντα, από την παιδική ψυχολογία έως τη μείωση του κινδύνου αστικών καταστροφών.
Η πανδημία οδήγησε φυσικά τον παγκόσμιο τουρισμό σε πραγματική ακινησία. Το 2020, πραγματοποιήθηκαν 1 δις λιγότερα διεθνή ταξίδια σε τουριστικούς προορισμούς από το 2019. Απειλήθηκαν έως και 120 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Επομένως, είναι λογικό ότι αυτή η βιομηχανία, η οποία προηγουμένως υποστήριζε μία στις 10 θέσεις εργασίας παγκοσμίως, θα μπορούσε να καταβληθεί από το άγχος και το σοκ της πανδημίας.
Ωστόσο, σημαντικοί γεωγράφοι και πολιτικοί κοινωνιολόγοι έχουν, επίσης, προειδοποιήσει ότι η έννοια της ανθεκτικότητας κινδυνεύει να γίνει τόσο κενή έννοια όσο η βιωσιμότητα. Έχει τις ρίζες της στην οικολογική και μηχανική σκέψη, όπου αναφέρεται στην ικανότητα επιστροφής στο φυσιολογικό μετά από μια περίοδο αντιξοότητας. Οι κριτικοί υποστηρίζουν όμως ότι, στον κοινωνικό κόσμο, δεν γίνεται ενασχόληση με δομές ισορροπίας, αλλά με δομές συνεχούς ροής.
Το πρόβλημα με την ανάκαμψη
Γενικότερα, η έννοια της ανθεκτικότητας θεωρείται συντηρητική. Με την έμφαση που δίνει στην ανάκαμψη, υπογραμμίζει αντιδραστικές και βραχυπρόθεσμες λύσεις. Αυτές αποσπώνται από την ανάγκη αντιμετώπισης των βασικών αιτίων των μεγάλων προκλήσεων, όπως η κλιματική αλλαγή.
Επίσης, δεν είναι τόσο αβλαβής θεωρία όσο φαίνεται. Όταν οι πολιτικοί επιμένουν ότι η επένδυση σε μια πιο ανθεκτική πόλη είναι απλή κοινή λογική, συχνά υποβαθμίζουν θέματα εξουσίας και ανισότητας. Η Νέα Ορλεάνη είναι μια συγκεκριμένη περίπτωση. Η ανοικοδόμηση μετά τον τυφώνα Κατρίνα το 2005 ήρθε με τεράστιο κοινωνικό κόστος, όταν η πόλη έβγαλε οικονομικό κέρδος από τις ανάγκες των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων.
Ωστόσο, η ανθεκτικότητα είναι μια ελαστική ιδέα και συνδέεται όλο και περισσότερο όχι μόνο με την ικανότητα ανάκαμψης μετά από μια αναποδιά, αλλά και με την ανάκαμψη προς τα εμπρός, σε μια νέα και καλύτερη κατάσταση. Το σύνθημα της βρετανικής κυβέρνησης «Build Back Better», έχει προκαλέσει πολλές φιλοδοξίες για μετά την πανδημία, ιδίως όσον αφορά στον τουρισμό.
Οι κυβερνήσεις φαίνεται γενικά να ενδιαφέρονται περισσότερο για την επιστροφή στην κανονικότητα από το να σκέφτονται πόσο τουρισμό μπορούν πραγματικά να αντέξουν. Οι εκκλήσεις για ένα πιο δίκαιο, λιγότερο εκμεταλλευτικό μοντέλο, στην καλύτερη περίπτωση, αντιμετωπίστηκαν με μια σιωπηλή πολιτική απάντηση. Οι κυβερνήσεις μοιάζουν να ενθαρρύνουν τα επαγγελματικά ταξίδια, επειδή φέρνουν χρήματα, παρά το γεγονός ότι οι περιβαλλοντικοί επιστήμονες υποστηρίζουν τη θέση τους για λιγότερα αεροπορικά ταξίδια.
Πολυσύνθετη ανεκτικότητα
Ωστόσο, κάθε προσπάθεια να καταστεί ο τουρισμός πραγματικά ανθεκτικός, πρέπει να προχωρήσει περισσότερο από τη βραχυπρόθεσμη οικονομική ανάκαμψη. Πρέπει να αντιμετωπίσει το αποτύπωμα άνθρακα του τουριστικού τομέα και τις αδικίες και τα ηθικά παράδοξά του.
Από αυτή την άποψη, το Άμστερνταμ παρουσιάζει ένα ενδιαφέρον μοντέλο. Η πανδημία έχει επιταχύνει την εφαρμογή αρκετών μέτρων που ήταν υπό εξέταση προηγουμένως. Η πόλη έχει υιοθετήσει διατάξεις που αποτρέπουν τα καταστήματα με σουβενίρ να εκτοπίσουν τις τοπικές επιχειρήσεις, τη μετατροπή κατοικημένων χώρων σε τουριστικά καταλύματα και την κατασκευή νέων ξενοδοχείων. Επιπλέον, έχει αυξήσει τον φόρο που πληρώνουν οι τουρίστες για διανυκτερεύσεις και έχει θεσπίσει μέτρα για την αντιμετώπιση προβλημάτων που προκαλούν οι τουρίστες, όπως τα σκουπίδια και η δημόσια ούρηση.
Γενικότερα, έχει γίνει η πρώτη πόλη που αγκαλιάζει το μοντέλο για βιώσιμη ανάπτυξη. Αυτό το μοντέλο επικεντρώνεται στο περιβάλλον και τις βασικές ανάγκες των πολιτών του, σε αντίθεση με την οικονομική ανάπτυξη. Το συμβούλιο δεσμεύθηκε να το χρησιμοποιήσει ως κατευθυντήρια γραμμή για όλες τις μελλοντικές πολιτικές που διέπουν την αστική ζωή.
Είναι ακόμη πολύ νωρίς για να εκτιμηθεί αν αυτές οι προσπάθειες θα αποδώσουν. Χωρίς παρόμοια τολμηρή επανεξέταση, ωστόσο, περισσότεροι κάτοικοι πιθανότατα θα εξεγερθούν ενάντια στην τουριστικοποίηση των κοινοτήτων τους. Αν, από την άλλη πλευρά, περισσότερες πόλεις ακολουθήσουν το παράδειγμα της ολλανδικής πρωτεύουσας (όπως πρόκειται να κάνουν η Κοπεγχάγη και οι Βρυξέλλες μεταξύ άλλων), μπορεί πράγματι να εφαρμοστεί η ιδέα μιας πραγματικής ανάκαμψης.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
