Τη δεκαετία του 1990, οι ιστορίες των, κυρίως, μεσήλικων επιχειρηματιών που εργάζονταν τόσες ώρες ώστε να πέσουν νεκροί από σωματική ανεπάρκεια ή που επέλεξαν να τερματίσουν τη ζωή τους αντί να επιστρέψουν στο γραφείο, ελήφθησαν εκτός Ιαπωνίας ως ένα παράξενο φαινόμενο της κουλτούρας της χώρας.
Λίγες δεκαετίες αργότερα, η ιδέα αυτή δεν είναι τόσο ξένη. Η πανδημία προκάλεσε εκτεταμένες ανησυχίες σχετικά με τον σωματικό και ψυχολογικό φόρτο του παρατεταμένου στρες, της στέρηση ύπνου και της κοινωνικής απομόνωσης. Μια μελέτη-ορόσημο του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ) και της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ) που δημοσιεύθηκε νωρίτερα αυτό το μήνα, διαπίστωσε ότι 745.000 άνθρωποι πέθαναν το 2016 από εγκεφαλικό επεισόδιο και ισχαιμική καρδιακή νόσο ως άμεσο αποτέλεσμα της εργασίας τους τουλάχιστον 55 ώρες την εβδομάδα. Για πρώτη φορά σε παγκόσμια κλίμακα, οι πολλές ώρες εργασίας έχουν τεκμηριωθεί ως υπεύθυνες για περίπου το ένα τρίτο όλων των θανάτων.
Η Ιαπωνία επινόησε ένα όνομα για αυτό το πρόβλημα: karoshi, που κυριολεκτικά σημαίνει θάνατος από υπερβολική εργασία. Μετά την πετρελαϊκή κρίση του 1973 που προκάλεσε εκτεταμένες αναδιαρθρώσεις στο χώρο εργασίας, προέκυψαν αναφορές θανάτων των εργαζομένων, συχνότερα από καρδιακή ανεπάρκεια, εγκεφαλικό επεισόδιο ή αυτοκτονία. Τα περισσότερα θύματα εργάζονταν πολλές ώρες – μερικές φορές 60 ή 70 ώρες την εβδομάδα ή περισσότερο – πριν από το θάνατό τους.
Από τότε, η πίεση στους εργαζομένους συνέχισε να αυξάνεται. Το ποσοστό των εργαζομένων που εργάζονταν παράτυπα στην Ιαπωνία αυξήθηκε από 10% το 1990, σε 40%, ενώ εκείνοι με σύμβαση πλήρους απασχόλησης, δεν αισθάνονταν ικανοί να παραιτηθούν, ανεξάρτητα από το πόσο απαράδεκτη γινόταν η εργασία τους.
Η κυβέρνηση δέχεται περίπου 200 αξιώσεις τραυματισμών στο χώρο εργασίας για karoshi ετησίως, αλλά αυτοί που αγωνίζονται ενάντια αυτής της κατάστασης έχουν μετρήσει τον απολογισμό περίπου στους 10.000 θανάτους. Μια ανοιχτή γραμμή με σκοπό τα άτομα που καλούν να ζητήσουν αποζημίωση από την κυβέρνηση για το άγχος, την ασθένεια ή την αναπηρία που προκαλείται από την εργασία, λαμβάνει από 100 έως 300 κλήσεις κάθε χρόνο.
Οι οικογένειες των θυμάτων έχουν συμβάλει στην ευαισθητοποίηση για το karoshi. Πλέον, οι άνθρωποι γνωρίζουν ότι υπάρχει ο κίνδυνος να πεθάνει κανείς αν δουλεύει πολλές ώρες, κάτι που δεν ήταν κοινή λογική 30 ή 20 χρόνια πριν.
Το 2018, ο πρόεδρος Shinzo Abe παρουσίασε το νομοσχέδιο για τη μεταρρύθμιση του στυλ εργασίας, το οποίο σήμαινε ότι οι εργοδότες θα μπορούσαν να αναγκαστούν να υποχρεώσουν τους υπαλλήλους να κάνουν διακοπές. Ωστόσο, υπήρχαν άλλα κενά στο νόμο που επέτρεψαν τη χρόνια υπερβολική εργασία να συνεχιστεί. Για πρώτη φορά, ένα πλαφόν εισήχθη στις υπερωρίες, αλλά ορίστηκε επικίνδυνα υψηλό, στις 80 ώρες το μήνα.
Η ιαπωνική κυβέρνηση αναγνωρίζει τις περισσότερες από 80 ώρες υπερωριών το μήνα ως παράγοντα κινδύνου για το karoshi, ωστόσο όχι μόνο έκανε νόμιμη την εργασία μέχρι αυτό το όριο, αλλά εισήγαγε μια εξαίρεση για «ειδικούς μήνες» υπερωριών 100 ωρών, που αφήνεται στην κρίση των εργοδοτών. Η κυβέρνηση γνωρίζει ότι η εργασία σε αυτό το επίπεδο μπορεί να προκαλέσει θάνατο, αλλά παρόλα αυτά την επιτρέπει.
Οι μεταρρυθμίσεις έδωσαν στους εργοδότες μεγαλύτερη ευελιξία για να παρατείνουν τις ώρες των εργαζομένων και να περιπλέξουν την κατάσταση. Αυτές οι δυσάρεστες συμμαχίες μεταξύ κυβερνήσεων, εταιρειών και εργαζομένων είναι σχεδόν μοναδικές για την Ιαπωνία. Το κοινωνικό κίνημα ενάντια στο karoshi ενέπνευσε παρόμοιες πρωτοβουλίες στην Κορέα και την Κίνα. Οι αγωνιστές κατά του karoshi ισχυρίζονται ότι ο νόμος πρέπει να αλλάξει για να μειώσει δραματικά το ανώτατο όριο της νόμιμης υπερωρίας και να εισαγάγει ελάχιστα διαστήματα μεταξύ των αλλαγών των βαρδιών ώστε να ταιριάζει με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Ωστόσο, προς το παρόν δεν υπάρχουν κυρώσεις για παραβίαση από εταιρείες και υπάρχουν μόνο περίπου 3.300 επιθεωρητές εργασίας για να παρακολουθούν τις 6.000.000 εταιρείες της Ιαπωνίας. Οι εργοδότες δεν υποχρεούνται καν να διατηρούν αρχείο των ωρών εργασίας των εργαζομένων και οι περισσότεροι δεν το κάνουν.
Ένα πρώτο βήμα, για κάθε συνειδητοποιημένο εργαζόμενο, μπορεί να είναι να ξεκινήσει την καταγραφή των ωρών του. Κάθε άτομο πρέπει να γνωρίζει ότι υπάρχει πιθανότητα να έχει σοβαρό πρόβλημα με την υγεία του από την εργασία, οπότε πρέπει να προστατευτεί. Ωστόσο, πιο αποτελεσματικά προγράμματα απασχόλησης θα μπορούσαν να αναπτυχθούν συνεργατικά με την ενίσχυση της καλύτερης επικοινωνίας μεταξύ των εργαζομένων και των διευθυντών τους. Αυτό περιλαμβάνει τακτικές συνομιλίες σχετικά με τις ώρες εργασίας, τον φόρτο εργασίας και τις προσδοκίες, οι οποίες στη συνέχεια ενημερώνουν τον προγραμματισμό σε ολόκληρη την εταιρεία για την εξάλειψη της υπερβολικής εργασίας και των υπερωριών.
Οι ερευνητές ανησυχούν ότι η άνοδος της απομακρυσμένης και υβριδικής εργασίας, της οικονομίας στην οποία κυριαρχούν οι ευέλικτες και προσωρινές μορφές εργασίας και άλλες μελλοντικές τάσεις στον εργασιακό χώρο ενδέχεται να συνεχίσουν να αυξάνουν τις ώρες εργασίας των ανθρώπων. Περσυνή μελέτη που αφορούσε 3,1 εκατομμύρια εργαζομένους στη Βόρεια Αμερική, την Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή διαπίστωσε ότι η μέση εργάσιμη ημέρα είχε αυξηθεί κατά 48 λεπτά.
Πράγματι, παρόλο που η ανάλυση του ΠΟΥ/ΔΟΕ βρήκε ουσιαστικά στοιχεία ότι η εργασία 55 ωρών ή περισσότερο αποτελεί σοβαρό κίνδυνο για την υγεία, ο ίδιος σύνδεσμος δεν ήταν εμφανής για μια τυπική εβδομάδα εργασίας 35 έως 40 ωρών, ή ακόμη και 41 έως 48 ωρών. Μια εβδομάδα 49 έως 54 ωρών πλησίαζε το όριο, αλλά υπήρχαν ακόμη περιορισμένα στοιχεία για εγκεφαλικό επεισόδιο.
Μεταξύ των συστάσεων του ΠΟΥ, είναι και οι νόμοι και οι συμφωνίες διαπραγμάτευσης που εξασφαλίζουν τα ανώτατα όρια στις ώρες εργασίας και μέτρα για τη μείωση της φτώχειας. Τόνισε, όμως, ότι οι κυβερνήσεις, οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι θα πρέπει να αναλάβουν δράση κατά των μεγάλων ωρών και της απώλειας ζωής.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
