Πριν τα Χριστούγεννα υπήρχε μεγάλη πίεση από την αγορά προς την κυβέρνηση να ανοίξει τα καταστήματα, για να βοηθήσει την οικονομία και να προλάβουν τουλάχιστον την περίοδο των Χριστουγέννων.
Τα καταστήματα άνοιξαν και έκλεισαν ξανά, αφού όλες αυτές οι επιλογές που δίνονται στους καταναλωτές, όπως το click away ή το click in shop, μάλλον δεν μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της αγοράς.
Η αγορά βρίσκεται σε κατάσταση “ασφυξίας” και όλοι αναμένουν να δουν τι θα συμβεί μετά από αυτή την περίοδο.
Υπάρχουν κάποια χαρακτηριστικά αυτής της πολύ δύσκολης περιόδου που αξίζει τον κόπο να επισημανθούν, τα οποία θα καθορίσουν και το επόμενο -πιθανά μεγάλο- διάστημα.
Δεν αντέδρασαν όλοι με ψυχραιμία και δεν διαχειρίστηκαν αποτελεσματικά την παρατεταμένη κρίση.
Ο κλάδος των super market και οι προμηθευτές τους, παραγωγικές και εμπορικές εταιρείες, φάνηκε να ξεπερνούν αυτή την τεράστια δυσκολία με αξιοσημείωτη επιτυχία και να βγαίνουν κερδισμένοι. Υπήρξαν όμως εταιρείες που δεν διαχειρίστηκαν καθόλου καλά αυτή την περίοδο και ο απολογισμός τους είναι αρνητικός σε επίπεδο πωλήσεων αλλά και μάρκας.
Προφανώς κάποιοι κλάδοι, όπως τα super market ή οι εταιρείες τροφίμων και προσωπικής υγιεινής και καθαριότητας, ωφελήθηκαν λόγω της αναγκαιότητας που προέκυψε για τα προιόντα τους, αλλά από την άλλη η διαχείριση από κάποιες εταιρείες ήταν πραγματικά κακή.
Μάλιστα αρκετές εταιρείες που δεν είχαν πραγματικό πρόβλημα επιβίωσης, διαχειρίστηκαν την κρίση σαν ένα γεγονός που αφορά την πολιτεία και τους καταναλωτές, αλλά όχι τις ίδιες.
Το πρόβλημα είναι κρυμμένο κάτω από το χαλί.
Τα χρήματα που παρείχε η πολιτεία στην αγορά ήταν πολλά και πάρα πολλές εταιρείες αυτή την στιγμή είναι στην “τεχνητή αναπνοή” αφού η πολιτεία καλύπτει, αν όχι όλο, πολύ σημαντικό μέρος μισθοδοσίας και ενοικίων.
Μόλις σταματήσει η παροχή “αναπνοής” θα αποτυπωθεί το πραγματικό πρόβλημα και πολλές εταιρείες δεν θα αντέξουν.Τα κόστη και οι υποχρεώσεις που έχουν με ένα τρόπο καλυφθεί αυτή την περίπου ετήσια περίοδο από την πολιτεία, θα πρέπει να καλυφθούν από τις εταιρείες. Και αυτό θα είναι πολύ δύσκολο.
Εάν θέλουμε να είμαστε ρεαλιστές οι θέσεις εργασίας έχουν ήδη χαθεί, απλά η πολιτεία παράσχει “παρατεταμένο ταμείο ανεργίας” σε εργαζόμενους που ακόμη δεν έχουν χάσει τυπικά την δουλειά τους.
Και επίσης πολλά καταστήματα είναι ουσιαστικά ξενοίκιαστα απλά η πολιτεία πληρώνει τα ενοίκια ελπίζοντας σε μια καλύτερη αγορά στο επόμενο διάστημα.
Η αγορά που θέλει να “συνδικαλίζεται” και η πολιτεία που θέλει να αποδείξει ότι είναι φιλική στην αγορά.
Υπήρχε ένα δίπολο αυτή την περίοδο μεταξύ πολιτείας και αγοράς που ενώ στην αρχή δούλεψε σωστά στην συνέχεια είχε αρρυθμίες.
Παράγοντες της αγοράς, κυρίως εμπορικοί σύλλογοι, ενώσεις, φορείς και εκπρόσωποι, περισσότερο μιλούσαν και λιγότερο σχεδίαζαν και ενεργούσαν. Υπάρχει μια διαρκής πίεση στο να εξομαλυνθεί η αγορά αλλά ουσιαστικά αυτό είναι ανέφικτο. Δεν μπορεί να εξομαλυνθεί η αγορά με απόφαση της πολιτείας.
Η αγορά θα λειτουργήσει κανονικά όταν οι άνθρωποι θα νιώσουν ασφαλείς, θα γυρίσουν πίσω στις δουλειές τους, όσοι θα έχουν, και θα υπάρξει μια κανονικότητα. Κανονικότητα που θα επανέλθει σε ένα δεκαήμερο με απόφαση κάποιου δεν γίνεται.
Από την άλλη η πολιτεία μετά το φθινόπωρο -και αφού είχε αντιμετωπίσει το πρώτο κύμα της πανδημίας με επιτυχία- έδειξε “νευρικότητα” στις αποφάσεις της, αλλά κυρίως αγωνία να αποδείξει ότι νοιάζεται και “ακούει” την αγορά.
Η πολιτεία πρέπει να είναι φιλική στην αγορά, αλλά δεν είναι η αγορά. Η πολιτεία πρέπει να είναι ψύχραιμη και αποφασιστική και όταν χρειαστεί να πάρει αποφάσεις που μπορεί να είναι “σκληρές” για διάστημα κάποιων εβδομάδων αλλά πλήρως αποτελεσματικές για ένα μεσοπρόθεσμο διάστημα.
Η κρίση της πανδημίας κρύβει μια άλλη κρίση, αυτή της ανταγωνιστικότητας και της διαφοροποίησης της ελληνικής οικονομίας
Αυτή την περίοδο λίγοι μιλούν για αυτά που απασχολούσαν την ελληνική οικονομία και επιχειρηματικότητα πριν την πανδημία. Και αυτό είναι απόλυτα φυσιολογικό καθώς αυτή την στιγμή η πρώτη και σημαντικότερη προτεραιότητα είναι η διαχείριση της πανδημίας.
Αυτό που φαίνεται όμως να γίνεται είναι ότι οι συμπεριφορές και οι νοοτροπίες παραμένουν ίδιες και σε αυτή την περίοδο. Στην πραγματικότητα όλη η προσοχή έχει στραφεί στην κατανάλωση πάλι και για αυτό η αγορά ζητάει να παραμείνουν ανοικτά τα καταστήματα και να αγοράζει/καταναλώνει ο κόσμος.
Όμως σε αυτό βασίστηκε η ελληνική οικονομία και χρεοκόπησε. Βασίστηκε κυρίως στην κατανάλωση χωρίς πραγματική ανάπτυξη και παραγωγή.
Αλλά αυτό που θα πρέπει να απασχολεί κυρίως είναι τι θα συμβεί μετά. Με τόση αβεβαιότητα και αστάθεια στην οικονομία, μπορεί να είναι άσκοπο να κάνουμε οποιεσδήποτε προβλέψεις αλλά κάποιες τάσεις μπορεί να επιβεβαιωθούν.
Η μεγάλη επιτάχυνση μετριάζεται.
Ίσως ο πιο “μεγάλος” τίτλος που σχετίζεται με την πανδημία COVID του 2020, ήταν πώς επιταχύνθηκε σχεδόν κάθε τάση λιανικής, κυρίως το ηλεκτρονικό εμπόριο. Παρόλο που είναι σωστή ως κατεύθυνση, η ιδέα ότι άλλαξαν τόσα πολλά όσα για 10 χρόνια ανάπτυξης μέσα σε λίγες εβδομάδες, είναι μάλλον υπερβολή.
Αποδείχθηκε ότι μοιάζει περισσότερο με δύο έως τρία χρόνια ανάπτυξη στις περισσότερες κατηγορίες. Η τεράστια αύξηση της διείσδυσης των διαδικτυακών αγορών που είδαμε την περασμένη άνοιξη έχει ήδη μετριαστεί, αλλά μπορούμε να περιμένουμε ότι πολλές από τις προκαλούμενες από πανδημία στρεβλώσεις θα αρχίσουν να εξομαλύνονται επίσης.
Φυσικά καταστήματα: Ακόμα δεν είναι “νεκρά”.
Ακόμα και με μια τεράστια ώθηση στο ηλεκτρονικό εμπόριο, αυτό δεν πλησιάζει την κατανάλωση λιανικής. Τα φυσικά καταστήματα εξακολουθούν να είναι συντριπτικά περισσότερα και τα σημεία όπου πραγματοποιούνται οι περισσότερες συναλλαγές.
Παρά τον τεράστιο αριθμό κλεισίματος καταστημάτων, δεκάδες γνωστές μάρκες σε ένα φάσμα κατηγοριών, θα ανοίξουν ξανά καταστήματα.
Η “υβριδοποίηση” του λιανικού εμπορίου έχει κεντρική θέση.
Η δημιουργία ή η ταχεία υιοθέτηση υβριδικών μοντέλων έχει χαρακτηρίσει πολλά μέρη της ζωής μας. Σχεδόν τα πάντα -από το πώς γίνεται το σχολείο και η εργασία, μέχρι το πώς διασκεδάζουμε (ή και όχι) πλέον – μετακινείται σε κάποια μορφή φυσικού και ψηφιακού υβριδίου.
Για το λιανικό εμπόριο αυτό δεν είναι καινούργιο. Η πραγματικότητα είναι ότι ο πελάτης είναι το επίκεντρο και οι καλοί retailers θα πρέπει να προσπαθήσουν να προσφέρουν μια εναρμονισμένη εμπειρία σε όλα τα κανάλια.
Παρά την αυξανόμενη θαμπάδα μεταξύ του φυσικού και του ψηφιακού κόσμου, τα ίδια τα καταστήματα δεν έχουν αλλάξει τόσο πολύ. Ωστόσο, ένα ταχέως αναπτυσσόμενο ποσοστό αυτού που ονομάζεται «ηλεκτρονικό εμπόριο», περιλαμβάνει στην πραγματικότητα ένα κατάστημα.
Η εστίαση θα αλλάξει και πιθανότατα θα συρρικνωθεί.
Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η εστίαση θα αλλάξει και θα συρρικνωθεί. Η εστίαση στην Ελλάδα απευθύνεται κυρίως σε δύο κατηγορίες καταναλωτών. Στους τουρίστες και στους Έλληνες.
Όπου η εστίαση αφορά και τις δύο κατηγορίες καταναλωτών θα συνεχίσει να ακμάζει κυρίως λόγω του τουρισμού. Εκεί όμως που η εστίαση αφορά μόνο ή κυρίως την Ελληνική αγορά τα πράγματα θα είναι δύσκολα.
Η εστίαση έχει μεγάλο μέγεθος στην Ελλάδα και ξεπερνάει τις ανάγκες που υπάρχουν. Η είσοδος επιχειρηματιών στην εστίαση είναι ένα σχετικά εύκολο -φαινομενικά- βήμα και πολλοί μπαίνουν αλλά πολύ λιγότεροι μένουν.
Η φτηνή ακίνητη περιουσία δημιουργεί νέες ευκαιρίες για φυσικά καταστήματα.
Το 2020 ήταν ένα ρεκόρ για το κλείσιμο καταστημάτων σε όλο τον κόσμο και όλες οι εταιρείες ερευνών προβλέπουν ότι ένα άλλο ρεκόρ θα δημιουργηθεί φέτος, με περίπου 10.000 καταστήματα να κλείνουν.
Με τα ενοίκια να πέφτουν σε πολλές εμπορικές περιοχές – και σε ορισμένες περιπτώσεις να πέφτουν κατακόρυφα – θα εμφανιστούν ενδιαφέρουσες νέες ευκαιρίες φυσικού καταστήματος.
Αρχίζουμε ήδη να το βλέπουμε με νέες ψηφιακές μάρκες να ανοίγουν καταστήματα και η φθηνότερη ακίνητη περιουσία θα δώσει ευκαιρίες για μάρκες που μέχρι τώρα δεν μπορούσαν να ανοίξουν φυσικά καταστήματα.
Ο τουρισμός είναι λύση
Η Ελλάδα είχε μεγάλη επιτυχία τα προηγούμενα χρόνια στην τουριστική αγορά και εάν οι άνθρωποι νιώσουν ασφαλείς θα ταξιδέψουν ακόμη περισσότερο.
Μπορεί να ξεπεραστεί κάθε προηγούμενο ρεκόρ επισκεπτών και εάν η αγορά οργανωθεί σωστά, με καλύτερο τουριστικό προϊόν και εστίαση στην αξία και όχι στην τιμή, τα πράγματα θα είναι πολύ καλύτερα.
Ο τουρισμός μπορεί να κινήσει την οικονομία και μετά την πανδημία η τουριστική βιομηχανία θα εκτιναχθεί σε μεγέθη που δεν έχουμε ξαναδεί σε παγκόσμιο επίπεδο.
Ένα βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από τα χαρακτηριστικά της αγοράς που έχουμε τώρα και αυτής που προβλέπουμε για το μετά, είναι η ανάγκη για υγειή επιχειρηματικότητα. Δεν χρειαζόμαστε όλες τις επιχειρήσεις που υπάρχουν στην αγορά, αλλά μόνο όσες μπορούν να προχωρήσουν και θα είναι ανταγωνιστικές. Είναι σκληρό αλλά είναι αλήθεια.
ή αποκτήστε ετήσια συνδρομή εδώ.
